طراحی مناسبات گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... در یک جامعه بر اساس آموزههای وحیانی و سازگار با پیشرفتهای عقلانی، انتظاری است که بیش از همه، از حوزههای علمیه میرود. بیشک برای تحقق این مورد، روند تخصصی شدن مطالعات حوزوی- در کنار توجه به اهمیت نگرش میانرشتهای- همچنان باید استمرار و تکامل یابد. در چنین روندی است که موضوعات و مسألههای متنوع برای پژوهش خودنمایی کرده و نیروهای عظیم فکری، علمی و اجتهادی را در مسیر نیل به الگوی جامعه مهدوی به کار میگمارد. نشر این افکار و پژوهشها از آخرین حلقههای لازم این زنجیره و فراهم آورنده زمینه نقد، تضاربآراء، بسط و ترویج اندیشههای برتر است. در این راستا، هیأت اندیشهورز اقتصاد و الگوی پیشرفت اسلامی در حوزه علمیه خراسان، بهمنظور مطالعه و بررسی مسائل مهم اقتصادی جامعه و تبیین و پاسخگویی فقهی به آن، تشکیل و تأسیس شد و فعالیت خود را به سه عرصه ترویج، آموزش و پژوهش تخصیص داد. از جمله فعالیتهای عرصه پژوهش، برگزاری «سلسله نشستهای اقتصادنا» با محوریت موضوعات اقتصادی بوده است که ابعاد فقهی مشهودتری دارد تا از رهگذر دقیق و واکاوی فقهی آنها؛ زمینههای لازم برای ارائه الگوهای جدید و اسلامی ایجاد گردد. کتاب «سلسله نشستهای اقتصادنا سال 1396» حاصل این سلسله نشستها در سال 1396 است، هدف از این سلسله نشستها، نشان دادن ظرفیتهای حوزه در طرح اندیشههای نو در سه محور اقتصاد اسلامی، الگوی پیشرفت اسلامی و اقتصاد مقاومتی و تلاش برای پاسخگویی به دشواریهای فقهی نظام اسلامی در این ساحتها میباشد.
بحث را با یک سوال شروع میکنیم؟ آیا پول از موضوعات مستحدثه است یا خیر؟ پاسخ به این سوال بستگی به این دارد که چه تعریفی از پول داشته باشیم. در روایات فقهی مجموعه واژگانی داریم که اینها با پول همخانواده هستند. هنگامی که دینار، درهم، نقد، نقود و ورق گفته میشودف در ذهن شنونده پول تداعی میشود. آیا احکامی که بر این نوع موضوعات وارد شده، بر پول به معنای رایج نیز اطلاق میشود یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت باشد، این پول همان پول است؛ اما اگر پاسخ منفی است؛ موضوع متحول شده است و در این موضوع، حکمی که در مورد دینار داده میشود، در مورد دلار، ریال و یوان چین نمیتوان داد. این پول همان پول است یا پول دیگری است. از دیدگاه بنده اصلاً نقطه عزیمت ما در این بحث همین است.