کتاب مسئولیت عاقله در حقوق کیفری اسلامی اثری از محمدامین نوری نژاد است که در انتشارات ماهواره منتشر شده است. عاقله، واژه مونث عاقل از ماده عقل است. معنای آن در زبان عربی، منع، حفظ و بستن است. همچنین عاقله در لغت به معنای نگهدارنده و مواظبت کننده است.
در اصطلاح حقوقی عاقله این طور توصیف میشود: «بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث به طوری که همه کسانی که حین الفوت میتوانند ارث ببرند به صورت مساوی عهدهدار پرداخت دیه خواهند بود.» کتاب مسئولیت عاقله نگاهی به مسئولیت عاقله در حقوق کیفری اسلامی میاندازیم و ابعاد و جنبههای گوناگون آن را بررسی میکنیم.
مسئولیت در معنی عام آن از نظر قانون شامل مسئولیت مدنی و کیفری است و مسئولیت کیفری ناشی از جرم و یکی از بنیادهای حقوقی است که بدون اثبات آن ، احقاق حق مفهوم عینی خود را از دست داده است و صرفأ جنبه ذهنی خواهد داشت، زیرا در جریان رسیدگی به هر پدیده جزایی یگانه عاملی که حق را از قوه به فعل درآورده به آن عینیت می بخشد و به طور ملموس در اختیار صاحب حق قرار می دهد، اثبات مسئولیت کیفری است.