کتاب تاریخ سامانیان جلد دوم نوشته جواد هروی است که به همت انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است. این کتاب که جلد دوم تاریخ سامانیان بهحساب میآید، مجموعه گفتارهای تاریخی در کنفرانسهای ملی و بینالمللی از نوشتارهای انتشار یافته جواد هروی، دانشآموخته و دانشیار تاریخ و مؤلف چندین کتاب دربارۀ تاریخ سامانیان در مجلات معتبر علمی است که متناسب با آخرین مطالعات دربارۀ امیران سامانی در قرون سوم و چهارم هجری پژوهش شده است.
بخش اول کتاب به زمینههای تاریخی و جغرافیایی دولت سامانیان در خراسان بزرگ میپردازد. در بخش دوم، موضوعات مغفول مانده سیاست خارجی در قالب مناسبتها با قدرتهای همجوار و ناشناختۀ قلمرو سامانی بررسی میشود. بخش سوم به پژوهش دربارۀ چند نفر از پیشگامان حکیم عصر طلایی فرهنگ و تمدن ایران مثل فردوسی، جرجانی، خیام و ابنسینا اختصاص دارد. در پایان نیز به تحلیلی مستند از رنسانس فکری و علمی روزگار سامانیان پرداخته میشود.
نویسنده در این کتاب بر آن است تا تحقیقی از حیات سیاسی دودمان سامانی در قرنهای سوم و چهارم هجری به دست دهد. مؤلف دوران حکمرانی سامانیان را از بدو شکلگیری تا سقوط آن به پنج مرحله تقسیم نموده است.
منصور بن عبدالله بن ترکسباثه: دوران حکومت او مقارن با ظهور و تثبیت خاندان سامانیان بر ماوراءالنهر و سپس خراسان بزرگ بوده است. اگرچه از احوال و حیات او اطلاعی در دست نیست، لیکن رخدادهای روزگار این ملک خوارزم، با تحولات عصر سامانیان گره خورده است و باید بحث را در همین جا به پایان رسانید.
با وجود اطلاعات جسته و گریختهای که پیرامون سرزمین خوارزم وجود دارد، تبیین جایگاه روشن سیاسی و اجتماعی این منطقه در تاریخ، کاری دشوار است.