کتاب تاملی نظری در ماهیت فضای سایبر نوشته احسان کیانخواه و منتشر شده توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می باشد. نویسنده کتاب سعی دارد تبیین دقیقی از فضای سایبر برای سیاستگذاران و حکمرانان سایبری ارائه دهد.
کشف ماهیت فضای سایبر به فهم تعارضات فضای سایبر با حرکت انقلاب اسلامی کمک میکند. از آن حیث که ماهیت جمع جنس و فصل با مبدا برهان و نتیجه برهان است(فرامرز قراملکی،169 :1385)لذا پدیده با نیت و اهداف سازنده ممزوج است. در نتیجه ماهیتشناسی راه را برای جهتدهی و بازآفرینی فضای سایبر هموار میسازد .
برای این منظور تلاش شده فضای سایبر که ممزوجی از فناوری، انسان و اجتماع است. براساس مفهومشناسی و چهارچوب علل اربعه مورد بررسی قرارگرفته تا پدیده سایبری به صورت دقیق فهم شود.
کتاب تاملی نظری در ماهیت فضای سایبر با روش توصیفی، تحلیلی و تعلیلی به ماهیتشناسی و هستیشناسی فضای سایبر پرداخته است، در سه گام این شناخت را تبیین کرده است. ابتدا معناشناسی فضای سایبر صورت گرفته است.
بررسی الفاظ پدیدآورنده فضای سایبر، تعاریف متنوع ارائه شده و ویژگیها و مدلهای ارائه شده مورد بررسی قرار گرفته است.در گام دوم، تحلیل علی پدیده سایبر ناظر بر پیشران، ساختار فناوری مناسبات اجتماعی صورت گرفته تا براساس این سه تحلیل، علت غایی نیز ترسیم شود. در گام سوم، مولفههای ماهوی و نحوه وجود سایبر برای سیاستگذاران و حکمرانان سایبری ارائه دهد.
معناشناسی فضای سایبر
اولین گام در فهم ماهیت هر پدیدهای، لغتشناسی و بررسی تعاریف ارائه شده برای آن است. فضای سایبر از ترکیب دو لفظ فضا و سایبرنتیک شکل گرفته است اینکه با چه هدف و برداشتی یا دقت علمی، فضای سایبر توسط سازنده آن از ترکیب این دو کلمه شکل گرفته است. جای اثبات و تصدیق نیست، اما با توجه به معانی مرتبط با این دو لفظ و برداشتی که سازنده از دو لفظ داشته است، میتوان در فهم فضای سایبر این دو لفظ را نیز مورد واکاوی قرارداد.
مفهوم فضا
فضا، بهمعنای میدان، عرصه، جای وسیع و فراخ(دهخدا)
مفهوم سایبرنتیک
سایبرنتیک واژه پرکاربرد حوزه کنترل و ارتباطات در نیمه دوم قرن بیستم میلادی است. این واژه از لغت یویانی به معنای سکاندار والی اخذ شده است. سکاندار با حواس خود و در نظر گرفتن امواج، جهت و مقصد وضعیت موجود ذا درک کرده و با دستانش سکان ار میچرخاند. سایبرنیک حضور حسگرها، اطلاعات، تصمیمسازی و تصمیمگیری و اعمال قدرت در ناوبری است.
علم سایبرنتیک علم ارتباطات و سیستمهای کنترلی است که در حوزه ماشینها و موجودات زنده مورد بحث قرار میگیرد، سایبرنتیک به دنبال طرحریزی ماشینی است که با فرمان و کنترل شبهانسانی قابلیت خود کنترلی دارد.
محیط سایبر عبارت است از نرمافزار اجرا شده با کامپیوتر، اطلاعات دخیره شده و منتقل شده در این ابزارها یا اطلاعاتی که این ابزارها تولید میکنند نیز بخشی از این فضا است.