کتاب حدوث جسمانی نفس، اثر ابوالحسن غفاری؛ دفاع از نظریه «حدوث جسمانی» ملاصدرا در برابر انتقاد منتقدان است، که اغلب انتقادهای منتقدان، ناشی از نپذیرفتن اصول و مبانی نظریه ملاصدرا است.
به علاوه این نظریه در حوزههای معرفتشناسی و وجودشناسی دارای ثمرها و نتیجههای گوناگون است که به برخی از این نتیجهها در این پژوهش اشاره شده است.
حقیقت انسان جز نفس او و مکتسبات نظری و عملیاش نیست. اندیشهها، نیات و اعمال آدمی، نمایانگر هویت او در همه نشئتهای وجودی است و قیامت، عرصه ظهور و بروز کامل حقیقت انسان است.
عشرت و نکبت، سرور و رنج، خوشبختی و شوربختی، همه و همه، نتیجه و رهاورد نفس انسان است؛ از اینرو، معرفت و شناخت نفس، ویژگیها، چگونگی پیدایش، بقا یا فنای آن و بسیاری از مسائل دیگر که درباره نفس گفتوگو میشود از اهمیت زیادی برخوردارند؛ طوری که میتوان گفت، غفلت از نفس و خودفراموشی به خدافراموشی خواهد انجامید.
گفتنی است روش بحث این تحقیق، تحلیلی - انتقادی است. نویسنده پس از تبیین و تحلیل موضوع، به مقایسه آن با آرای رقیب پرداخته و آرای آنان را نقد و بررسی کرده است.
گفتار دوم: صدور و حدوث جسمانی نفس
ملاصدرا در تبیین چگونگی حدوث نفس انسانی به مسئله صدور توجه کرده و از مفهوم عنایت کمک میگیرد عنایت بیانگر افاضه موجودات در قوس نزول است. عنایت فیض و رحمت واسعه واجبالوجود اقتصا دارد که ممکنات را بر اساس قاعده امکان اشرف بیافریند؛ بنابراین ابتدا عالم عقل با همه مراتب و درجات آن صادر میشوند.
در این صدور و تنزل بعدیت یک عقل نسبت به عقل دیگر رتبی است و نه زمانی. بنا به عقیده مشاء، آخرین عقلی که در سلسله تنزلات صادر میشود، عقل فعال است؛ پس از آن نفوس فلکی، عالم صور و هیولیات اعم از هیولای فلک و هیولای صور عناصر که هیولای مشترک نیز به آن گفته میشود، صادر می شود؛ پس از آن قوس صعود از هیولی آغاز شده و تا صور جسمیه و نوعیه، صور معدنی، نبات، حیوان و انسان پیش میرود. هر کدام از این مراحل، خود دارای مراتبی است که در آثار مشائیان بهطور مبسوط بیان شده است.. .