اقتصاد ما؛ کتاب دوم

معرفی کتاب اقتصاد ما؛ کتاب دوم

کتاب اقتصاد ما؛ کتاب دوم، اثر سید محمدباقر صدر با ترجمه م‍ح‍م‍د ب‍ره‍ان‍ی‌؛ حلقه سوم از زنجیره مباحثی است که با «فلسفه ما» آغاز و خود، دومین کتاب از «اقتصاد ما» است. این اثر در بر دارنده تلاش برای دستیابی به مکتب اقتصادی اسلامی در پرتو قوانین اسلام و مفاهیم آن است که به زمینه‌های اقتصادی ارتباط دار . بدین روی، این تلاش از دو فرایند حکایت دارد که یکی بر اساس دیگری استوار است:
1_ گردآوری شماری از قوانین و مفاهیمی که می‌تواند بر فرایند دستیابی به این مکتب پرتوافشانی کند.
2_ تفسیر آن مجموعه قوانین و مفاهیم به گونه‌ای که نظریه یکپارچه‌ای ارائه نماید که درون مایه مکتب اقتصاد اسلامی را نشان دهد. در این راستا به بررسی و تحلیل عناوین و موضوعاتی نظر؛ "قلمرو علم اقتصاد و مکتب اقتصادی، تمایزگذاری میان علم اقتصاد و مکتب اقتصادی، ارتباط میان مکتب و قانون، چکیده، فرایند کشف و فرایند ایجاد، نظام مالی به مثابه قانون مدنی، چکیده سازی و نتیجه گیری، کنار هم نهادن احکام، نقش بینش‌ها در فرایند کشف، قلمرو فاقد حکم در تشریع اقتصادی، فرایند اجتهاد و توجهات شخصی مجتهد، توجهات شخصی در اجتهاد و عوامل آن، توجیه واقعیت، درآمیختن بیان شرعی با چارچوبی خاص، جدا کردن دلیل شرعی از اوضاع و احوال آن" و غیره می‌پردازد. 

گزیده کتاب اقتصاد ما؛ کتاب دوم

[توجهات شخصی در اجتهاد و عوامل آن]
به سبب بزرگی خطر توجهات شخصی در فرایند کار مجتهد، لازم است که این مسأله را به وضوح بشناسیم و خاستگاه‌های این خطر را معین نماییم. بدین مقصود، می‌توانیم چهار عامل زیر را به عنوان مهم‌ترین خاستگاه‌های این خطر یاد کنیم: 
الف) توجیه واقعیت
ب) درآمیختن بیان شرعی با چارچوبی خاص
ج) جدا کردن دلیل شرعی از اوضاع و احوال آن
د( موضع‌گیری پیشین در برابر بیان شرعی
الف) توجیه واقعیت
گاه به صورت خواسته یا ناخواسته، توجیه واقعیت، انگیزه‌ای برای دگرگون ساختن بیان‌های شرعی و فهمی خاص از آنها می‌شود تا پژوهنده واقعیت ناسالمی را که در آن زیست میکند و آن را ضرورتی گریزناپذیر می‌شمرد، توجیه نماید؛ همانند کاری که برخی اندیشمندان مسلمان انجام داده و به واقعیت اجتماعی زمانه خود تسلیم شده و کوشیده‌اند تا به جای اندیشیدن برای تغییر واقعیت بر اساس بیان شرع، آن بیان را تسلیم واقعیت سازند. از این‌رو، ادله حرمت ربا و بهره را تأویل نموده و بدین‌سان، به نتیجه‌ای رسیده‌اند که با واقعیت ناسالم روزگارشان همراه و همنوا گردد.