کتاب عرفان اسلامی در آیینه مطالعات معاصر اثر حسین شکرابی؛ به طرح برخی ملاحظههای شایان توجه در مطالعه عرفان اسلامی میپردازد. چیستی عرفان اسلامی و مؤلفههای آن، که به نحو اجمالی بدان پرداخته شده، نیز جداسازی ساحتهای مطالعه عرفان و اصناف مطالعهگران، گزارش از پیشینه پژوهشهای نوین، همچنین خوانش و تبیین انتقادی رویکردهای معاصر در مطالعه عرفان اسلامی، از موارد اهتمام این پژوهش است.
کتاب عرفان اسلامی در آیینه مطالعات معاصر دارای دو ساحت تبیینی و توصیفی است. پژوهش حاضر در هفت فصل سامان داده شده و ساختار کلی آن براساس پرسشهای اصلی و فرعی شکل گرفته است.
اقسام مطالعات عرفانی
با توجه به تقسیمبندی مطالعات در حوزه فلسفه اخلاق، میتوان میان انواع مطالعات عرفانی نیز تمایزی قائل شد. چنان که مطالعه در حوزه فلسفه اخلاق نیز عمدتا ذیل سه عنوان: اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری، فرااخلاق یا اخلاقتحلیلی، صورت میپذیرد.
اخلاق توصیفی به استقرا، توصیف و گزارش اخلاقیات جوامع میپردازد. مردمشناسان و جامعهشناسان از این منظر به اخلاقیات مینگرند. در اخلاق هنجاری در مقام تبیین هستیم؛ یعنی به عنوان فاعل اخلاقی (ناصح ، معلم یا منتقد اخلاقی) میکوشیم حکم مورد نظر را براساس دلایل، توجیه و تبیین کنیم.
در این تحقیق آدمی خود در متن اخلاق قرار دارد و همه فعالیت فکری و عملی او جزو اخلاق قرار میگیرد؛ ولی از منظری بیرونی، هنگامی که به اخلاق هنجاری نگریسته شود و به لحاظ تعریف مفاهیم و اقامه دلایل مورد تحلیل و نقادی قرار گیرد، چنین پژوهشی به حوزه فرااخلاق متعلق است. متناظر با این تقسیم، در عرفان نیز موارد سهگانه زیر چشمگیرند:.. .