این کتاب یک مجموعه چهار جلدی است و در اصل، درس های استاد شهید مطهری پیرامون «فلسفه تاریخ» بوده است که در سال های 1355 تا 1357 (تا زمان آغاز انقلاب اسلامی) در جمع برخی از شاگردان دانشگاهی استاد و در منزل ایشان ایراد می شده است.
روش درس به این صورت بوده است که کتابی در موضوع مذکور معرفی می شده و دانشجویان به ترتیب روی فصول مختلف آن کتاب کنفرانس می داده اند و استاد شهید در ضمن کنفرانس افراد و یا پس از آن، مطالبی را بیان می کرده اند.
از جمله کتاب هایی که در این جلسات مورد نقد و بررسی قرار گرفته می توان به این کتاب ها اشاره نمود:
«لذات فلسفه» اثر ویل دورانت،
«تاریخ چیست؟» اثر ای. اچ.کار،
«مارکس و مارکسیسم» اثر آندره پی یتر.
در جلد چهارم، فلسفه تاریخ از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است.