کتاب بررسی ماهیت و رژیم حقوقی معاملات در بورس اوراق بهادار نوشته علیرضا جعفری یکی از کتابهای تخصصی حقوقی نشر قانون یار است. نشر قانون یار به صورت تخصصی در زمینه انتشار کتابهای آموزشی و کمک آموزشی رشتههای حقوق و علوم سیاسی فعالیت میکند.
کتاب بررسی ماهیت و رژیم حقوقی معاملات در بورس اوراق بهادار از این مجموعه میتواند برای پژوهشگران، دانشجویان، داوطلبان آزمونهای حقوقی و علاقهمندان به مباحث رشته حقوق مفید باشد.
نویسنده در کتاب بررسی ماهیت و رژیم حقوقی معاملات در بورس اوراق بهادار به بررسی تاریخچه بورس اوراق بهادار در جهان و در ایران میپردازد، اقسام بورس و انواع اوراق بهادار را معرفی میکند. ماهیت انواع اوراق بهادار و همچنین انواع معاملات حقوقی در بازار اوراق بهادار را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرا میدهد.
لفظ اوراق بهادار هر ورقهای را گویند که دارای ارزش مالی و پولی باشد. به عنوان مثال، بلیط اتوبوس واحد، تمبرنامه و. . . نیز اوراق بهادار هستند. بنابراین اوراق بهادار مصادیق متعدد دارد. اوراق بهاداری که در بورس مدنظر ما هستند و در بورس مورد معامله قرار میگیرند، اوراقی هستند که برای تأمین منابع مالی صادر میشوند.
تعاریف متفاوتی از اوراق بهادار به عمل آمده است که مبنای این تعاریف برگرفته از مصادیق بیان شده از اوراق بهاداری است که در بند 2 ماده 1 قانون تأسیس بورس بهادار مصوب 1345 به آن اشاره شده است و قانون مزبور هیچ تعریفی از اوراق بهادار ارائه نداده و فقط به ذکر مصادیقی از آن پرداخته است. حقوقدانان تعاریف گوناگونی از اوراق بهادار ابراز نمودهاند:
1- «اوراق بهادار، عبارت است از سهام شرکتهای سهامی و اوراق قرضه صادر شده از طرف شرکتها و شهرداریها و مؤسسات وابسته به دولت و خزانهداری کل که قابل معامله و نقل و انتقال باشند. ». 2- «اوراق بهادار، اسنادی است مالی که در معاملات بورس و بانکی قابل نقل و انتقال است و دارای نرخ میباشد، این اوراق نمودار مشارکت در مؤسسه ای و یا قرضه ای درازگاه (دراز مدت) است و قابل معامله میباشد».
3- اوراق بهادار، عبارتند از اوراقی که نماینده مشارکت در مؤسسه یا قرضه طویل المدتی بوده و قابل معامله میباشد این اوراق که اغلب در بورس نیز معامله میشوند اوراق بورس نامیده میشوند. »
4- «اوراق بهادار، اسنادی هستند که نماینده سهم الشرکه دارنده سهام و یا طبع دارنده قرضه در یک شرکت یا بنگاه مالی است. » به نظر نگارنده تحقیق، از تلفیق تعاریف فوق میتوان به یک تعریف جامعتر به شرح ذیل رسید: اوراق بهادار عبارت است از هر نوع سند یا مستند مالی قابل معامله و قابل نقل و انتقال که متضمن حقوق مالی برای دارنده آن میباشد و یا ذاتاً دارای حقوق مالی بوده و یا به تبع صادرکننده آن یا موضوعی که برای آن صادر شده مالی تلقی میگردد و شامل: سهام شرکتها و مؤسسات وابسته به دولت و خزانهداری کل و سهام شهرداریها و بانکها و بنگاههای مالی و اوراق مشارکت میگردد.
با توجه به تعاریف مذکور، اوراق بهادار به سهام و اوراق قرضه محدود شده است. از دیدگاه صاحب نظران اقتصادی و نویسندگان مالی هر برگ از اوراق بهادار سند یا مدرکی است مبنی بر داشتن حق ادعا نسبت به درآمد یا داراییهای یک مؤسسه، واژه «اوراق بهادار» تنها اوراق قرضه و سهام عادی را در بر نمیگیرد بلکه در برگیرنده طیف وسیعی از ابزارهای مالی میشود که دارندگان آن ادعاهای گوناگونی دارند.