کتاب اخلاق فردی
معرفی کتاب اخلاق فردی
کتاب اخلاق فردی، اثر میثم قاسمی و حمیدرضا حق‌شناس؛ آموزه‌های دین اسلام در زمینه اخلاق، زنجیره‌ای به هم پیوسته از راهکارهای رسیدن به موفقیت است که تضمین کننده رشد انسان در همه ابعاد اخلاقی است؛ از جمله مهمترین ساحت‌های اخلاق که همواره مورد توجه و عنایت دین مبین اسلام است، عرصه اخلاق فردی است. اخلاق فردی یا همان چگونگی تعامل مستقیم فرد با خود، بی‌تردید از کلیدی‌ترین حلقه‌های موفقیت در دنیا و آخرت است. خودشناسی و خودسازی و رسیدن به شخصیتی موفق و کارآزموده، مهمترین ره‌آورد التزام به توصیه‌های اخلاق فردی در اسلام است. با مطالعه آموزه‌های اسلام در باب اخلاق فردی، خواهیم دانست که دنیای روان و درون انسان، چنانچه به درستی شناسایی شود و به ویژگی‌های اخلاقی متناسب با آن آراسته گردد، رسیدن به اهداف عالیه، تضمین خواهد شد، از این‌رو باید برای ارتباط و تعامل با خداوند، دیگران و هستی، ضوابط و قوانینی در نظر گرفت و به آن پایبند ماند. باید برای خود و روان انسان به عنوان طرف تعامل و ارتباط، باید اهمیتی بی‌بدیل قائل شد، چرا که هر رفتار و اندیشه‌ای که از آدمی سر می‌زند، تاثیری مستقیم بر روان و درون او دارد و در عمران و یا ویران ساختن شخصیت و «خود» او تاثیرگذار است. از این‌رو پیش و بیش از هر چیز، این تعامل ما با «خود» ما است که سرنوشت ساز است. قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا وَ قَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا هر کس جان خود را پاک سازد رستگار می‌شود و هر کس آلودهاش سازد زیانکار خواهد گشت. اثر پیش رو برآیند تلاشی در باب تجمیع و تبیین دانش اخلاق فردی، بر اساس منابع اسلامی و شیعی است. درس‌های این کتاب با محوریت «چگونگی شناخت و تعامل با خود»، انتخاب و چینش شده است و این اهتمام، همواره در طول تألیف درس‌ها وجود داشته است. خروجی این پژوهش، تألیفی جامع و کاربردی، برای جامعه هدف یعنی دانش‌پژوهان حوزوی عرصه معارف اسلامی در زمینه عمل و علم و تبلیغ، مفید و قابل بهره‌برداری باشد.
گزیده کتاب اخلاق فردی
درس 24: آداب خوابیدن
از فراگیر انتظار می‌رود در پایان این درس بتواند:
1. حکمت خواب و مقدار مناسب آن را بیان کند.
2. بهترین زمان و مکان مناسب خوابیدن را تشریح نماید.
3. آداب قبل از خواب را بیان کند.
4. آداب خوابیدن را شرح دهد.
همه ما لذت یک خواب دلچسب پس از فعالیت‌های روزانه را درک کرده‌ایم. نیرویی که پس از بیدار شدن از خواب احساس می‌کنیم، با هیچ فعالیت دیگری قابل دستیابی نیست و برای بسیاری، خواب مناسب از هر چیزی لذت‌بخش‌تر است. حال جای این پرسش است که برخورداری صحیح از این موهبت الهی، نیازمند رعایت چه شرایط و آدابی است و حدود و مقدار آن چیست و چگونه می‌توانیم خوابی در کمال آرامش و نورانیت داشته باشیم و همواره با بازیابی نیروهای جسمانی و روحانی، برای رسیدن به اهداف بلند خویش تلاش کنیم؟ در این درس تلاش می‌کنیم تا پاسخ‌های درخوری برای این پرسش‌ها ارائه کنیم.
مفهوم‌شناسی
خوابیدن که در عربی از آن به «نوم» و «رَقد» تعبیر می‌شود، روشن‌تر از آن است که نیازمند تعریف باشد. خوابیدن آدابی دارد و دستورالعمل‌ها و سفارش‌های دینی در باب مقدار خواب، کارهای قبل از آن و چگونگی خوابیدن، نکات لازم را در این‌باره، در اختیار مؤمنین قرار می‌دهد. خواب و مقدار آن خوابیدن حالتی است که در آن، همه اعضا و حواس جسمانی به سکون و آرامش می‌رسد و به تجدید قوا و بازیابی حالت نشاط در انسان می‌انجامد. از این‌رو یکی از نعمت‌های بی‌بدیل و ارزشمند الهی است: (وَ جَعَلْنا نَوْمَکُمْ سُباتاً) (نباء: 9)؛ «و خواب شما را مایه آرامش‌تان قرار دادیم». این آرامش و تمدد اعصاب، موجب بازیابی توان از دست رفته برای از سرگیری فعالیت‌های مفید زندگی در روز آینده خواهد بود. شاید به همین دلیل، این دو نعمت الهی، یعنی خواب و توانایی کسب روزی و منافع زندگی، در قرآن‌کریم در کنار یکدیگر ذکر شده‌اند: (وَ مِنْ آیاتِهِ مَنامُکُمْ باللَّیلِ وَ النَّهارِ وَ ابْتِغاؤُکُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یسْمَعُون) (روم: 23). و از نشانه‌های او خواب شما در شب و روز است و تلاش و کوشش‌تان برای بهره‌گیری از فضل پروردگار. در این امور، نشانه‌هایی است برای آنان که گوش شنوا دارند.
