کتاب اقدامات دولتهای ایران در طول جنگ جهانی دوم (دولتهای خنثی)، اثر مریم وفاییپور؛ در این کتاب سه جلدی سعی شده به بررسی اقدامات دولتهای ایران در جنگ جهانی دوم در سه جلد پرداخته شود. لذا بر آن است که چگونگی تعامل دولتهای ایران با دولت متفق بپردازد و این که همزمان با جنگ جهانی دوم چه اقداماتی در ایران انجام شد و این اقدامات تا چه حدی متاثر از اوضاع جهانی جنگ و در راستای حفظ منافع متفقین و دولت درگیر جنگ بود. دولتهای ایران در جنگ جهانی دوم چه موضعی داشتند و در این راستا چه اقداماتی انجام دادند و تاثیر اقدامات آنها در شکلگیری تحولات داخلی چگونه بود؟
حل اختلاف با وسایل مسالمتآمیز
رئیس کنفرانس بینالمللی پارلمانی (وپار) تلگرافی را به محمود جم مخابره نمود و از دولت ایران خواست که هیچ اقدامی که با روح عدالت و خیرخواهی قرین و منجر به ایجاد حس اعتماد و احترام و استقلال و حل اختلافات بینالمللی به وسایل مسالمتآمیز باشد فروگذار نفرماید.
نخستوزیر ایران نیز در جواب تلگراف زیر را مخابره نمود. «تلگراف آن جناب و مساعی سی و پنجمین کنفرانس بینالمللی پارلمانی بینهایت مورد تقدیر است دولت شاهنشاهی با نگرانی جنابعالی از وضعیت حاضره شریک است و از آن جا که همیشه تعهدات خود را محترم شمرده و میشمارد از هیچ گونه جد و جهدی برای این که اختلافات حاصله بینالملل به وسائل مسالمتآمیز حل و تصفیه گردد فروگذار نخواهدنمود.» ... بیانیه رسمی دولت با امضای جم نخست وزیر وقت موکداً اعلام میداشت که ایران باهیچ یک از دول درگیر، مخاصمه و طرفیت ندارد. در طی سالهای 1318 تا 1320 شمسی (1939 تا 1941) ایران بیطرفی خود را حفظ کرد.
«روابط سیاسی با دولتهای متفق و دول محور هم چنان محفوظ بود روابط تجاری ایران و آلمان که عمدتاً شامل مواد خام و محصولات کشاورزی صادره از ایران بود جریان عادی خود را طی میکرد، روابط تجاری بین ایران و آلمان به هیچوجه ناقض سیاست بیطرفی سیاسی و نظامی نبود، زیرا که اغلب قراردادهای بازرگانی ایران و آلمان قبل از آغاز جنگ بین دو کشور منعقد گردیده و دولت ایران بعد از آغاز مخاصمه صرفاً به اجرای تعهدات بینالمللی خود عمل میکرد. پیش گرفتن سیاست بیطرفی در جنگ از سوی دولت ایران مانع بیان این حقیقت نمیشود که اغلب ایرانیان در احساسات خود نسبت به طرفین مخاصمه بیطرف نبودند.».. .