کتاب الگوی مصرف در آموزه های اسلامی نوشته جواد ایروانی توسط انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی منتشر شده است.
اصلاح الگوی مصرف بدین معناست که منابع و کالاها، به جا و به اندازه لازم به کار رفته و به صورت بهینه و با بیشترین بازدهی مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین، اصلاح الگوی مصرف به معنای مصرف نکردن و حتی لزوماً به مفهوم کم مصرف کردن نیست. از این رو، تحقق آن موجب میگردد ضمن تأمین نیازهای فرد در ابعاد گوناگون، از هدر رفتن منابع و بروز مشکلات اقتصادی برای خانوار و جامعه جلوگیری شود و سرمایه ها به سمت تولید و پیشرفت سوق داده شود و نتیجه آن نیز، رفاه اقتصادی و امکانات بیشتر برای افراد جامعه خواهد بود. نیک روشن است که تحقق این مهم، نیازمند آگاهی افراد از چگونگی مصرف صحیح و بهینه و آشنایی با راهکارهای آن و سپس عزم جدی برای اجرایی کردن آن است.
آموزههای دینی اسلام، چه در بخش اقتصاد و چه در عرصه اخلاق، به این موضوع، توجه ویژهای کرده است و اصول، معیارها و محدودیتهایی را برای مصرف، مشخص کرده که مبتنی بر جهانبینی توحیدی و در راستای نیل به هدف نهایی انسان و تکامل وی، سامان یافته است.
مرکز پژوهش دانشگاه علوم اسلامی رضوی در راستای این مهم و در پی فرمایشات دوراندیشانه و عمیق رهبر فرزانه انقلاب در حد توان، این موضوع را محور کار قرار داده و با استقبال از طرحها و نوشتههای صاحبان اندیشه و قلم، بستری جهت انعکاس ایدههای کاربردی در این زمینه فراهم آورده است. فراخوان مقاله با موضوع اصلاح الگوی مصرف و چاپ کتاب الگوی مصرف در آموزه های اسلامی از جمله اقدامات انجام شده در این مسیر میباشد.
نویسنده در این کتاب با قلمی روان و تحقیقی عمیق، ضمن بیان اصول حاکم بر مصرف به بیان برخی از آسیبهای آن پرداخته است. آنچه در این کتاب میخوانید، ارائه و بررسی مقدماتی اصول، معیارها و محدودیتهای مصرف از نگاه قرآن و روایات است که در شناسایی الگوی مصرف متناسب با اهداف و جهانبینی اسلام، تأثیرگذار است؛ ضمن آنکه به پارهای از راهکارهای تحقق این مهم نیز اشاره شده است.
از اصول مهم اسلامی در مصرف، تدبیر امور اقتصادی و انضباط مالی است که با عنوان «تقدیر معیشت» مطرح میگردد. تقدیر معیشت در واقع برنامهریزی صحیح و واقعبینانه و ساماندهی به مسائل اقتصادی است تا استفاده از امکانات مالی برای تأمین نیازها و رفاه نسبی، هرچه بیشتر و بهتر انجام گیرد. روشن است که نبود تدابیر لازم در تخصیص درآمد و مصرف، اتلاف سرمایههای مادی و هدر رفتن نیروهای انسانی را باعث میشود و دستیابی به رفاه و آسایش را ـ به ویژه در صورت محدودیت درآمد و امکانات ـ دشوار یا ناممکن میسازد. اهمیت این موضوع در بُعد اقتصادی و به تبع آن در دیگر ابعاد زندگی تا آنجاست که در روایات، از آن به عنوان «نیمی از ابزار تأمین زندگی» و نشانه ایمان و کمال شخص یاد شده است. امام علی (ع) میفرمایند:
«التقدیر نصف المعیشی»؛
تقدیر و اندازهگیری، نیمی از وسیله زندگی است.
نیز میفرماید:
«قوام العیش حسن التقدیر و ملاکه حسن التدبیر»؛
استواری زندگی به حسن تقدیر است و ملاک آن، تدبیر نیک.