کتاب حوزه و تحول در علوم انسانی کاری از اندیشکده برهان که توسط انتشارات دیدمان منتشر شده است. پیروزی انقلاب اسلامی و روی کار آمدن نظام ولایی جمهوری اسلامی، پیوندی ناگسستنی و عمیق با نظام آموزش های دینی و حوزه های تعلیم معارف دینی یعنی حوزه های علمیه دارد.
از این رو باید در نتیجه این پیوند و ارتباط، انتظار برآوردن نیازهای تئوریک این نظام نوپا توسط حوزه های علمیه جدی تلقی شود؛ چنان که اگر از این مهم غفلت شود و یا این که حوزه های علمیه از عهده این مهم برنیایند و اهتمام جدی به آن نداشته باشند، نظام جمهوری اسلامی در نظر و عمل با چالش های عمده ای مواجه خواهد شد.
با توجه به این مهم، گفتار اخیر درصدد است تا با شناخت جریان های مهم فکری در حوزه های علمیه بعد از انقلاب اسلامی، موانع ساختاری و اندیشه ای مترتب بر رهیافت های مختلف حوزه را مورد تأمل و بررسی قرار دهد. در این راستا ابتدا در کتاب کتاب حوزه و تحول در علوم انسانی به بررسی و معرفی جریان های عمده فکری حوزه های علمیه پرداخته و در پی آن موانع تولید علوم اجتماعی - اسلامی در حوزه را تحلیل خواهیم نمود.
حوزه های علمیه به صورت سازمان های غیر رسمی، با حمایت مرجعیت شیعه در دوران انزوا در برخی از زمینه های علمی- دینی، نظیر فقه و اصول به حیات خود به گون های فعال و با نشاط ادامه داده بودند و استمرار همین بخش از حیات علمی- مذهبی بود که قدرت تداوم و بقای اجتماعی مذهب را ممکن می ساخت و توان مقاومت را به آن می بخشید و دیگر ابعاد آموزشی نظیر فلسفه، کلام و عرفان به دلیل این که کاربرد اجتماعی محسوسی برای نیروهای مذهبی نداشتند، از موقعیت پیشین خود افول کردند و تنها از جهت نقش بنیادینی که در معارف دینی داشتند در محدوده ی حوزه های علمیه و در بین نخبگان مذهبی استمرار یافتند.