کتاب «مشکات دل؛ درس گفتارهای سلوکی» نوشتۀ محمدصالح کمیلی خراسانی، مراحل عملی حکمت و وقوف را با زبانی ساده و روان شرح داده است. اثر حاضر درس گفتارهای سلوکی و عرفانی آیتالله کمیلی خراسانی در شرح کتاب المطالب السلوکیه است که به زبان محاوره تحریر شده و با نظارت خود ایشان عرضه شده است. کتاب پیش رو مشتمل بر 50 مطلب و یک بخش کتابنامه است. با مطالعۀ این اثر به شناخت فضیلت و کمال آنگونه که نویسندۀ فاضل این اثر میخواهد، خواهیم رسید. خواننده حس خوب این کتاب را با مطالعۀ همان فصول ابتدایی درخواهد یافت. حالات نیک و شناخت بدیها به مخاطب آگاهی و آرامش میدهد و او را به سمت اندیشیدن، کرامت اخلاق و مکاشفۀ وجود فرا میخواند.
اگر بلایی به سالک رو کند نباید از آن فرار کند، بلکه ناگزیر باید به آن راضی باشد تا به تدریج از او برطرف شود. و اگر گشایش و شادمانی به او روی کند، نباید به آن دل ببندد، چرا که بلا هنگامی که سالک از آن فرار کند به تلخی مبدل میشود و سرور هنگامی که سالک به آن مغرور شود، به بلایی علیه سالک تبدیل میگردد.
امام صادق (ع) میفرماید: «اگر مؤمن میدانست که از تحمل مصائب چه چیزی برای او ذخیره شده است، میخواست که گوشت و جسم او را با قیچیها تکهتکه کنند».