کتاب سیر و سلوک (منزل پنجم) pdf

معرفی کتاب سیر و سلوک منزل پنجم

کتاب حاضر، جلد ششم از مجموعۀ «سیروسلوک» است که به شرح پنجمین منزلِ سیروسلوک با عنوان «تحلیه» اختصاص دارد.

مجموعۀ «سیروسلوک»، حاصل درسگفتارهای اخلاقی آیت‌الله العظمی‌مظاهری«مدظله» است که در هشت جلد، مشتمل بر یک مقدمه و هفت دفتر، تنظیم گردیده است.

در این کتاب، نحوۀ ورود سالک به منزل تحلیه و نیز راهکارها و نشانه‌های برخورداری او از فضائل اخلاقی و صفات حمیدۀ انسانی تبیین می‌گردد.

فصل اوّل کتاب، با عنوان: «سرآغاز منزل تحلیه»، جایگاه «تهذیب نفس» و نیز جایگاه «منزل تحلیه» را در «سیروسلوک»روشن ساخته، با تأکید بر وجود ارتباط تلازمی بین منازل تخلیه و تحلیه، به بیان اهمیّت تکمیل چرخۀ خودسازی در این دو منزل نورانی میپردازد.

همچنین در این فصل به نگاه تحلیلیِ قرآن کریم در خصوص «دل پاک» و «دل ناپاک» اشاره شده و ترسیم دوگانه‌ای از بندگان در میزان موفقیّت آنان در «تحلیۀ نفس»، بر مبنای آیات وحی، ارائه گردیده است. در این ترسیم، ضمن توصیف خصوصیات افراد انعطاف‌پذیر و اشخاص لجوج، نحوۀ مواجهۀ این دو دسته از بندگان با حق و حقیقت، مقایسه شده است.

در فصل دوّم کتاب، که «نقش تحلیۀ نفس در تحوّل هویّت انسان» نام گرفته، ساختار شخصیّت واقعی و هویّت انسان تشریح شده است. در این راستا، با تعریف دو نوع هویّت «انسانی»و «حیوانی» برای هر یک از بندگان، به نقش صفات آدمی در تشکیل نوع هویّت وی توجه گردیده است. سپس تغییر صفات، منشأ ایجاد تحوّل در ساختار هویّت انسان، قلمداد شده است.

در این فصل اثبات شده است که ریشه‌کن کردن «صفات رذیله» و تزئین دل به «صفات حسنه»، آدمی را از «هویّت حیوانی» خارج کرده، «هویّت انسانی» به وی میبخشد. همچنین در این فصل، به نکاتی راجع به تأثیر صفات و خصائل انسان در تکوین هویّت فرزندان او و نیز چگونگی حشر وی در قیامت، اشاره شده است.

فصل سوّم این دفتر، با عنوان: «پیروی از قاعدۀ زرّین اخلاق، نشانۀ تحلیۀ نفس» به تبیین «قاعدۀ زرّین اخلاق» با تکیه بر آیات قرآن کریم و روایات اهل‌بیت«ع» اختصاص یافته و ارتباط آن، با منزل تحلیه، در فصل مزبور بیان گردیده است. در این فصل اهتمام به قاعدۀ زرّین اخلاق، که عصارۀ دستورات اخلاقی است، نشانۀ حرکت در مدار منزل تحلیه قلمداد شده است. سپس از «انصاف»، «عدالت و مساوات» و «مواسات و برادری»، به‌عنوان وجوه شاخص منزل تحلیه در قالب ابعاد قاعدۀ زرّین نام برده شده و ابعاد و معانی این وجوه تبیین گردیده است.

فصل چهارم، «فضائل اخلاقی، ریشه‌ها، برکات و راهکارهای تحصیل» نام دارد. در آن فصل، چهل فضیلت اخلاقی، تعریف شده و شرح کوتاهی از آن فضیلت‌ها و صفات نیکو، بیان گردیده است. در این راستا، ریشه‌ها، راهکارهای تحصیل و عوامل رسوخ اهمّ خصلت‌های پسندیده در دل انسان، به طور جداگانه بیان شده است.

در این فصل، پیش از ورود به شرح فضائل، ده نکتۀ مهم با عنوان «توجهات پیش از شناخت فضائل اخلاقی»ارائه شده و در آن نکات، به تشریح برخی خصوصیّات «صفات اخلاق» و «صفات اخلاقیّات» و نیز ویژگی‌های عمومی فضائل اخلاقی پرداخته شده است.

از جملۀ این توجهات، میتوان به «انفکاکپذیری صفات اخلاق و صفات اخلاقیّات»، «اکتسابی بودن فضائل»، «تحسین تمامیِ مراتب هر فضیلت»، «تأثیرگذاری متقابل صفات و افعال»، «حدّ و مرز عمل بر طبق فضائل»، «تحسین همیشگی تحصیل فضائل»، «نحوۀ مواجهه با سوء استفاده از رفتار اخلاقی»، «عوامل گسترش اخلاق و اخلاقیّات در جامعه» و«برترین جایگاه برای بروز اخلاق و اخلاقیّات»اشاره کرد.

همچنین در این فصل، ده راهکار کاربردی و کلّی، برای تحصیل صفات حسنه، با رعایت اختصار بیان گردیده است. این راهکارهای مؤثر، قبل از ورود به شرح فضائل و به‌طور مستقل از راهکارهای اختصاصی هر فضیلت ارائه شده است.