سبکِ زندگی، بازتابی از فرهنگِ جامعه است که در صورت سازگاری با آموزههای وحیانی و خرد انسانی، سعادتِ مادّی و معنوی فرد و اجتماع را به ارمغان میآورد اسلام با تأکید بر این مهم، نقش مهمی را در ارتقای زندگی بشری به نمایش مینهد و با ارائه راهکارهای گوناگونِ فرهنگی، اجتماعی و به خصوص اقتصادی که در آموزههای گرانسنگِ فقیهانِ شیعه نمود یافته است، چشماندازهای روشنی را در پیشبرد رسالتِ زندگیساز خود ترسیم میکند.
کتاب اسلام چه مصارفی را نادرست می داند؟، اثر جواد ایروانی؛ به موضوعاتی نظیر مفهوم اسراف و تبذیر و تفاوت آن دو، معیارهای تشخیص اسراف و تبذیر نسبی بودن اسراف، گناه سنگین اسراف و تبذیر، گسترهی اسراف و تبذیر، اسراف در وسایل نقلیه، اسراف در برگزاری مجالس و محافل، آسیبشناسی اسراف و تبذیر، درمانشناسی اسراف و تبذیر و غیره میپردازد.
سه. مفاسد اخلاقی و رفتاری
اسراف و تبذیر، از دو جهت، سرچشمه و عامل مفاسدی اخلاقی و رفتاری است: نخست آن که درآمد محدود بسیاری از افراد را کاهش میدهد. چنین افرادی برای تأمین هزینههای اسرافها و تبذیرهای خود، به رذیلتهایی اخلاقی همچون بخل و حرص یا مفاسدی اقتصادی مانند ربا، رشوه و اختلاس، آلوده میشوند؛ دوم این که اسراف و تبذیر، بیشتر همراه با مصرف گرایی و رفاهزدگی و غرق شدن در لذات مادی (اتراف) است که خود منشأ بسیاری از مفاسد اخلاقی و اجتماعی و حتی انحرافاتی عقیدتی میباشد. افزون بر آن، اسراف کاری عدهای در جامعه، به طور طبیعی، بر دیگران تأثیر مینهد و آنان را به این کار بر میانگیزد و در نتیجه، انحرافات اخلاقی و رفتاری جامعه افزوده میگردد. از اینرو، قرآن کریم، مسرفان را مفسدانی میداند که به هیچرو، از آنان رویکردی اصلاحگرایانه انتظار نمیرود: {وَلَا تُطِیعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِینَ الَّذینَ یُفْسدُونَ فِی الْأَرْضِ وَلا یُصْلِحُونَ} و فرمان اسراف کاران را پیروی مکنید؛ آنان که در زمین فساد میکنند و اصلاح نمیکنند.
چهار. سقوط معنوی
اسراف و تبذیر، افزون بر زیانهای اقتصادی، سقوط معنوی و دور شدن آدمی از مقام قرب الهی را در پی دارد. محرومیت اسراف کاران و تبذیر کنندگان از دوستی و هدایت خدا، گمراهی و همسانی با شیاطین، از پیامدهایی است که قرآن کریم به آن تصریح نموده است.