معرفی کتاب همچون در یک آینه
کتاب همچون در یک آینه، نه تنها به بررسی جریان ها، ژانرها، سبک ها و گرایش های اصلی موجود در سینمای ایران پرداخته بلکه رویکردها و نگاه های فردی تر، مستقل تر و حاشیه ای تر در سینمای ایران را نیز مورد توجه قرار داده است. درخشش فیلمسازان ایرانی در رویدادهای جهانی طی چند دهه‌ی اخیر مختلف توجه بسیاری را در گوشه‌و‌کنار دنیا به سینمای ایران جلب کرده، به‌گونه‌ای که هم‌اکنون مطالعه‌ی سینمای ایران جایگاه ویژه‌ای در مطالعات سینمایی دارد و کتاب‌های متعددی در این زمینه به زبان‌های مختلف نوشته شده است.
در این میان، منتقدان و پژوهشگران ایرانی نیز به سهم خود کوشیده‌اند گام‌هایی ولو کوچک به‌سوی شناخت و شناساندن چهره و جریان‌های پیشرو و بدیل سینمایی در کشورمان بردارند. از این نظر، «همچون در یک آینه» با عنوان فرعیِ «دیروز و امروز سینمای ایران» را می‌توان نمونه‌ای از این تلاش‌ها به حساب آورد. پرویز جاهد که در فضای مطالعات سینمایی ایران بیش‌تر با مصاحبه‌ی مشهورش با ابراهیم گلستان شناخته می‌شود، مجموعه‌ای از یادداشت‌ها و مقالات خود پیرامون سینمای ایران را در کتاب همچون در یک آینه گردهم آورده است.
کتاب به دو بخش تقسیم شده است. بخش اول کتاب که «سینمای دیروز ایران» نام دارد، بیش‌تر بر جریان موج نوی سینمای ایران و چهره‌های شاخص آن همچون ابراهیم گلستان، فرخ غفاری، فریدون رهنما، بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، پرویز کیمیاوی، ناصر تقوایی و سهراب شهیدثالث تمرکز دارد و بخش دوم که به نقد فیلم‌ها، فیلمسازان و جریان‌های سینمای پس از انقلاب اختصاص دارد، عمدتاً به فیلمسازان مستقلی می‌پردازد که گرایشی هنری به سینما داشته‌اند و خارج از بدنه‌ی اصلی و تجاری سینما فیلم‌هایشان را ساخته‌اند. جاهد در یادداشت کوتاهی که «به‌عنوان مقدمه» در ابتدای کتاب آورده، ابراز امیدواری کرده که «انتشار این مجموعه بتواند به تداوم بحث‌های جدی و نظری در زمینه‌ی نقد و مطالعات سینمایی مربوط سینمای ایران کمک کند».
گزیده کتاب همچون در یک آینه
ابراهیم گلستان بدون شک از پیشگامان ادبیات و سینمای مدرن ایران است. پیشرو بودن گلستان در بسیاری از زمینه ها، از داستان نویسی گرفته تا ترجمه آثار ادبی، ساختن فیلم های مستند و فیلم های داستانی مدرن و جسورانه، به او موقعیت ممتازی در ادبیات و سینمای مدرن ایران بخشیده، اگرچه مخالفانش سعی کرده اند و می کنند که در واکنش به نقدهای تند و تیز و صراحت کلام او، نه تنها این جایگاه را زیر سؤال برده بلکه ارزش فیلم ها و داستان های او را نیز انکار کنند. اما به گمان مان گلستان با ساختن فیلم های مستند از قبیل یک آتش، موج، مرج و خارا، گنجینه های گوهر، تپه های مارلیک و فیلم داستانی خشت و وینهت ، گامی بزرگ در ایجاد سنگ بنای سینمای هنری، مدرن و روشنفکرانه در ایران برداشته است.
در این میان خشت وآینه، اثری منحصر به فرد از نظر سبک تصویری و روایات در سینمای ایران است. این فیلم در دوره ای ساخته شده که سینمای ایران در گرداب فیلم های سطحی و عامه پسند ایرانی تحت عنوان فیلم فارسی غرق است و هیچ زمینه ای برای تولید آثار متفاوت و ارزشمند هنری وجود ندارد.
