کتاب درآمدی بر مبانی وحدت اسلامی نوشته محمدحسین مختاری در انتشارات دانشگاه بینالمللی مذاهب اسلامی منتشر شده است.
وحدت اسلامی به معنای یکی شدن مذاهب نیست. این وحدت نه شدنی است و نه منظور داعیان این وحدت است. وحدت به معنای نادیده گرفتن اختلافات و شیعه شدن سنی، یا سنی شدن شیعه نیست. مقصود از وحدت اسلامی همبستگی مسلمانان و اتحاد پیروان مذاهب گوناگون با وجود اختلافات مذهبی، در برابر دشمنان اسلام و بیگانگان است. معنای صحیح وحدت شیعه و اهلسنت این است که با توجه به این که بین دو مذهب مشترکات بسیاری است، دو گروه باید بر محور این مشترکات به هم نزدیک شوند؛ برای حفظ و تعالی اسلام با همدیگر همکاری و همیاری داشته باشند؛ چرا که هر دو دشمن واحدی دارند. دشمنان اسلام، دشمنان هر دو مذهب هستند.
در برابر این دشمنان و برای جلوگیری از سوءاستفاده آنان از اختلافات باید در مقابل آنها بر وجوه اشتراک خود تکیه کنند، تا بتوانند بر دشمنان اسلام که دشمن مشترک شیعه و سنی هستند، از خود دفاع کنند. شیعه و سنی، قرنهای طولانی است که در مسائل گوناگون اختلاف نظر دارند و این امر، گاه از سوی فتنهانگیزان مایه گسستها، بلکه نزاعهای فراوان در تاریخ شده است، و بیگمان، یکی از عللِ ضعف مسلمانان در حال حاضر در برابر هجمه استعمار غرب، همین امر بوده است. شیعه و سنی هر دو مسلمان و در اعتقادات، احکام، اخلاق و ... دارای مشترکات زیادی هستند، البته اختلافهایی هم دارند که انکارشدنی نیست، اما این اختلافها نباید منجر به خصومت و دشمنی شود و به اساس اتحاد و برادری اسلامی ضربه وارد سازد .
نویسنده در فصول هفتگانه کتاب به مفهومشناسی وحدت و تقریب و مولفهها و راهبردهای دستیابی به وحدت، جایگاه وحدت و اتحاد اسلامی و مولفههای وحدت بخش قرآن کریم، سیره و راهبرد و رویکرد ائمه اهلبیت در باره وحدت بین مذاهب اسلامی، معرفی پیشینه وحدت اسلامی و بررسی و تحلیل سخنان علمای بزرگ تقریبگرا و تقریبی، مفهومشناسی وحدت در چهارچوب عقلانیت دینی؛ موانع و چالشهای موجود در راه وحدت اسلامی؛ و راهکارهای ایجاد و گسترش وحدت اسلامی توجه کرده است.
تقریب استراتژی یا تاکتیک؟
آیا بحث از تقریب مسلمانان مسأله استراتژیکی است یا مسألهای تاکتیکی و مصلحتی است؟ اگر تقریب را تاکتیک بدانیم و مطلوبیت ذاتی برای آن در نظر نگیریم، چهبسا اهدافی که از تقریب مورد انتظار است دستنیافتنی باشد. با مراجعه به آموزههای اسلامی در مییابیم که تقریب مذاهب اسلامی و وحدت اسلامی مطلوبیت ذاتی دارد و فقط یک شعار و مصلحت نیست.
لذا خداوند در قرآن کریم میفرماید و این امت شما امت واحدی است و من پروردگار شما هستم، پس از مخالفت فرمان من بپرهیزید و میفرماید: بیتردید این اسلام [آیین] حقیقی شماست؛ در حالی که آیینی یگانه است و من هم پروردگار شما، پس مرا بپرستید. و نیز میخوانیم دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت او شوید.