کتاب انسان شناسی اسلامی به عنوان کتاب درسی دانشگاه بر اساس ضوابط معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی و برای دو واحد درس «انسان در اسلام» به نگارش درآمده است. «انسان شناسی اسلامی» می کوشد با استناد به منابع اصیل دینی؛ یعنی قرآن و احادیث معصومان (ع) مبانی این حوزه را تبیین کند و در این مسیر از آرا و سخنان مفسران قرآن و شارحان احادیث بهره می گیرد.
بر اساس مطالب این کتاب، تاکنون راه های متفاوتی از سوی اندیشمندان، فیلسوفان و عارفان ادیان مختلف برای شناخت انسان پیموده شده و مکاتب متعددی در این حوزه پدید آمده اند. در این میان، کتاب «انسانشناسی اسلامی» بر آن است به دلیل استناد به معارف کلیدی انسان، راه و روشی بدیل در عرصه انسانشناسی ارایه دهد.
این کتاب در 9 فصل تنظیم و نگاشته شده است. فصل نخست به کلیاتی درباره مفهوم و ضرورت انسان شناسی اختصاص دارد و در فصل دوم، آفرینش انسان و عوالم وجودی او جای گرفته اند. فصل سوم و چهارم به ساحت های وجودی انسان می پردازند و مسایلی نظیر جسم و روح، فطرت، عقل، شهوت و آزادی، علم و دانش، امیال، جبر و اختیار، سرنوشت و قضا و قدر و طبیعت انسان و خیر و شر بودن آن را عنوان می کنند.
بررسی فلسفه حیات انسان در فصل پنجم این کتاب جای دارد و فصل بعدی به کرامت و منزلت انسان و فصل هفتم به مباحث سعادت و کمال انسان می پردازد. رابطه انسان با خدای در فصل هشتم و رابطه انسان با جامعه و جهان هستی در فصل نهم عنوان شده اند.
سعادت انسان در گرو صحیح و عمل صالح است ، و بدون شناخت، دست یافتن به این دو امر مهم ممکن نیست . در میان شناخت های گوناگون ، معرفت انسان نسبت به خود از اهمیت دوچندان برخوردار است. آدمی با شناخت خود به فقر وجودی اش پی می برد و از رهگذر آن به آفریدگار بی نیاز می رسد و با معرفت خدا به جستجوی پیامبر خدا و دین او، برای رسیدن به راه او و رسم پرستش و دستیابی به برنامه تکامل و سازندگی برمی خیزد. از دیگر سو، انسان به طور فطری مایل به شناخت حقیقت و آثار هر چیزی است و از آنجا که خود را از همه چیز به خود نزدیکتر می بیند ، مایل است خود را بشناسد و بداند از کجا آمده و به کجا می رود؟