دانشنامه امام علی (ع) دایره‌المعارفی است موضوعی درباره امام علی(ع) و به زبان فارسی که از ابتدای سال ۱۳۷۹ تا اواخر سال ۱۳۸۱ در کمتر از بیست ماه طراحی، نگارش و در ۱۳ جلد توسط پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و زیر نظر علی‌اکبر رشاد منتشر شده است.

این دانشنامه‌ در زمینه شخصیت، سیره و اندیشه‌های امیرالمؤمنین علی‌ بن ابی‌طالب (ع)، و پدیده‌های معاصر و پس از عصر آن حضرت که پیوندی وثیق با شخصیت و مکتب آن بزرگوار دارد، در شش‌هزار صفحه و دوازده‌ جلد سامان یافته‌ است و شامل یکصدوسی مدخل اصلی، و حدود سه‌ هزار مدخل فرعی است که با همکاری بیش از دویست تن از دانشوران و استادان حوزه و دانشگاه ازجمله حضرات اساتید و دانشوران: عبدالله جوادی‌آملی، سیدمرتضی عسگری (ره)، سیدجعفر شهیدی (ره)، رضا استادی، سیدجعفر مرتضی‌عاملی، رضا داوری، سیدجعفر سیدان، علی ربانی‌گلپایگانی، سیدمحمدرضا مدرسی، محمدهادی معرفت (ره)، رسول جعفریان، سیدمصطفی محقق‌داماد، علی دوانی (ره)، محمدعلی سادات، مهدی مهریزی، محمدعلی جاودان، و … تألیف شده است. این دانشنامه برنده عناوینی چون برترین پژوهش دینی کشور، برگزیده کتاب سال حوزه و همچنین کتاب سال ولایت شده است. جلد اول دانشنامه با عنوان حمکت و معرفت در بیست و یکمین دوره جایزه کتاب سال و در بخش سیره به‌عنوان اثر برگزیده سال انتخاب شد.

دانشنامه امام علی (ع)، دانشنامه‌ای غیرالفبایی و موضوعی است که نویسندگان آن سعی کرده‌اند با استفاده از برخی نظریات معاصر و استناد به منابع دست اول، ابعاد و زوایای مختلف شخصیت امام علی (ع) را بررسی کنند. این دانشنامه ساختارمند است و موضوعات مطرح شده در مقالات آن، همسو هستند و از گفته‌ها و روایات علی (ع) در تحقیق مقالات، استفاده شده است. ویژگی دیگر این دانشنامه، یک‌دستی در قواعد علمی پژوهش و نگارش است و از زبان غیرعلمی و شعارپردازی در آن، پرهیز شده است. استفاده از نویسندگان متخصص در هر موضوع، از دیگر ویژگی‌های این دانشنامه است. در این دانشنامه، میانگین حجم مقالات ۵۰ صفحه است و برای استفاده از گفته‌های امیرالمؤمنین، تنها به نهج‌البلاغه اکتفا نشده است. علاوه بر دوازده جلد اصلی، یک مجلّد نیز با عنوان درآمد حاوی مقدمه اصلی اثر، فهرست تفصیلی، نمایه‌های موضوعی‌، چکیده مقالات، شناختنامۀ قلمزنان و همکاران و… فراهم شده‌ است. عناوین مجلّدات دانشنامه به‌ صورت زیر است:

حکمت و معرفت؛ 2. مبدأ و معاد؛ 3. نبوت و امامت؛ 4. اخلاق و سلوک؛ 5. حقوق؛ 6. سیاست؛ 7. اقتصاد؛ 8 و 9. تاریخ؛ 10 و 11. سیره؛ 12. مرجع‌شناسی.

درکتاب دانشنامه امام علی (ع) (جلد یازدهم)، به سیره امیرالمؤمنین پرداخته می‌شود، در این جلد هفت مقاله آمده که عبارت‌اند از: فصاحت و بلاغت امام علی (ع)، روایات امام علی (ع)، فضایل و مناقب امام علی (ع)، مظلومیت امام علی (ع)، اوصاف منصوص امام علی (ع)، تأثیر امام علی (ع) بر فرهنگ و تمدن اسلامی، تأثیر امام علی (ع) بر ادبیات فارسی.

گزیده کتاب دانشنامه امام علی (ع) (جلد یازدهم)

مباحث مربوط به قضاوت، از مهم‌ترین مباحث فقهی است و در منابع شیعی و سنی، روایات بسیار دارد. علی (ع)، آشناترین فرد به قضاوت شمرده می‌شود و در موقعیت‌های مختلف قدرت قضاوت خود را به ظهور رساند. در عصر پیامبر (ص)، امام علی (ع) برای قضاوت و ارشاد مردم به یمن فرستاده شد.

پیامبر هنگام بدرقه، با دست بر سینه امام علی (ع) زدند و برای ایشان دعا کردند. امام علی (ع) فرمودند: «پس از آن هیچ‌گاه در قضاوت شک نکردم.» از قضاوت‌های شگفت‌انگیز آن حضرت در یمن، می‌توان به داستان زبیه‌الاسد (گودالی که برای شکار شیر حفر می‌کردند) و ماجرای فروریختن دیوار بر جمعی که از یکدیگر ارث می‌بردند، اشاره کرد.

کتابشناسی ملی :

26542- 82 م

شابک :

9647329938

سال نشر :

1382

صفحات کتاب :

425

کنگره :

‏‫‭‬‭BP۳۷/۳۶‏‫‭‬‭‭/د۲۶ ۱۳۸۲

دیویی :

‏‫‭‬‭۲۹۷/۹۵۱۰۳