کتاب شبهه پژوهی قرآنی (دفتر دوم)
شخصیت ها و افراد در قرآن
معرفی کتاب شبهه پژوهی قرآنی 2
یکی از شبهات شایان توجه دربارۀ قرآن، شبهات تاریخی‌اند، به‌ویژه شبهات مرتبط با شخصیت‌های قرآنی، و بالاخص شبهات مربوط به زندگی پیامبران، که رسالت الهی و روش و منش آنان را زیر سؤال می‌برد. در کتاب شبهه پژوهی قرآنی2 که دومین دفتر از سلسله مباحث «شبهه‌پژوهی قرآنی» است، به این موضوع توجه شده است. مؤلف محترم در این دفتر، بر اساس تسلسل تاریخی، شبهات مرتبط با پیامبران، از آدم(ع) تا پیامبر اسلام(ص) را بررسی کرده، و در این بین، به موضوعات دیگری نیز پرداخته است، مثل بررسی شخصیت ذوالقرنین، یأجوج و مأجوج، سؤالات چالش‌برانگیز دربارۀ آیات ناظر به همسران پیامبر(ع)، بررسی آیات منسوخ که به‌ظاهر، افراد عصر نزول را مخاطب دارند و چه‌بسا برای دیگران در دیگر عصرها بی‌ارتباط بنمایند.
گزیده کتاب شبهه پژوهی قرآنی 2
بنابر روایات تفسیری، دو نظر دربارۀ پیامبران دیده می‌شود: یکی نظر تحقیرآمیز که آنان را انسان‌های متوسط و گاه پایین‌تر می‌شناسد و نسبت‌های ناروایی چون ظلم و گناه و جنایت را به آنان می‌دهد. صاحبان این نظر، اشتباهات مکرری را به پیامبران نسبت می‌دهند و آنان را سست‌عقیده و مردد نشان می‌دهند. در این نظر، رفتار اجتماعی پیامبران، به‌دور از ادب است و آنان در حوزۀ فردی، خطاکارند.
اما نظر دوم، نظر تنزیهی است و بنابر آن، پیامبران مصون از هرگونه خطایند و برای بشریت، الگویی کامل شمرده می‌شوند. در این نظر، پیامبران در حوزۀ عقیده، در بالاترین مراحل یقین و شهودند؛ در رفتار اجتماعی، دلسوز و خیرخواه و متخلق به فضایل‌اند؛ و در عرصۀ فردی، در اوج قلۀ کمال و خودسازی قرار دارند.
بررسی این دو نظر نشان می‌دهد که نظر اول، ریشه در اسرائیلیات و مجعولات دشمنان کینه‌توز صدر اسلام، به‌ویژه مزدوران بنی‌امیه دارد تا از یک سو، در عقاید پاک اسلام تزلزل ایجاد کنند و از دیگر سو، با پایین آوردن مقام انبیا و فضلیت‌تراشی برای خلفا و سردمداران اموی، سنخیتی بین انبیا و آنان دست‌وپا نمایند. ازاین‌رو، بیشتر این منقولات را در مکتب خلفا می‌یابیم، چنان‌که درنگی کوتاه در روایات مربوط به پیامبران در معتبرترین کتاب حدیثی عامه یعنی صحیح بخاری، گواه این مدعاست. دیگر جوامع روایی و تفسیری اهل‌سنت مثل تفسیر طبری و الدر المنثور وضعیتی تأمل‌برانگیزتر دارند و در آنها می‌توان رخنۀ بسیاری از اسرائیلیات و مطالب نامعقول و غیرشرعی دربارۀ پیامبران را دید. در برخی تفاسیر روایی نامعتبر شیعه نیز طیفی از اسرائیلیات هست که دربارۀ آن، به‌تفصیل سخن خواهیم گفت.
