ورود سبک زندگی بهعنوان مفهومی نوپدید به ادبیات کشورهای اسلامی، دلالتها و پیامدهایی به همراه دارد که نمیتوان بهسادگی چشم بر آنها بست. چون خاستگاه «سبک زندگی»، بهمعنای امروزی آن، مغرب زمین است که از نظر مبانی و نگرشهای بینشی زیرساختی تمایزات آشکاری با جوامع اسلامی دارد. برخلاف مبانی سبک زندگی غربی که بر محور اومانیسم میچرخد، سبک زندگی اسلامی قرآنبنیاد و توحیدمحور است.
هدف کتاب مبانی قرآنی سبک زندگی که بهنظر میرسد اولین اثر جامعنگر در نگاه به مبانی سبک زندگی است، دستیابی به پرسشهایی درباره مبانی و اصول سبک زندگی از منظر قرآن کریم است. تمرکز بر قرآن کریم در بررسی گزارههای مباشناختی و اشاره به برخی امتدادهای آن در ساحتهای چهارگانه ارتباطات انسان به خدا، خود، خلق و خلقت از ویژگیهای اساسی اثر پیشرو به شمار میرود. با این حال نویسندگان تلاش کردهاند به فراخور بحث و در لابلای مباحث، بنیادهای نظری سبک زندگی غربی را به چالش کشیده و دلایل ناتوانی آن در مدیریت زندگی بشر، حتی بشر غربی، را گوشزد کنند. ناتوانی از شناخت دقیق جهان و انسان و رابطه آنها، و سامان سبک زندگی غربی بر محور طبیعت و نه فطرت، مهمترین نقطهضعف اندیشه و سبکزندگی غربی و پوشش از نقیصه مهمترین نقطه قوت سبکزندگی اسلامی است.
کتاب کتاب مبانی قرآنی سبک زندگی درصدد پاسخ به پرسشهای زیر است: 1. چه مفاهیمی برای بررسی سبک زندگی اسلامی در قرآن کریم وجود دارد و این مفاهیم چه نسبتی با مفاهیم موجود در ادبیات رایج دارد؟؛ 2. مبانی سبک زندگی اسلامی به چه سطوح و عرصههایی قابل طبقهبندی است؟؛ 3. مهمترین مبانی عام جزئی و عرصهای سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن کدامند؟؛ 4. مبانی سبک زندگی چه دلالتهایی برای زندگی امروز مسلمانان دارد؟؛ 5. آیا میتوان با تکیه مبانی سبک زندگی مبتنی بر قرآن، اصول و مبانی سبک زندگی غربی را به نقد کشید؟
بدین ترتیب کتاب مبانی قرآنی سبک زندگی با عطف توجه به پرسشهای مذکور در چهار بخش و دو خاتمه سامان مییابد که بخش اول به کلیات و مبادی تحقیق اختصاص دارد که در قالب چهار فصل به مفهومشناسی سبک زندگی و مفاهیم مشابه در ادبیات موجود بسامدی واژگان سبک زندگی در قرآن کریم، منطبق بر اکتشاف سبک زندگی از قرآن کریم و نیز تصویری کلی از سطوح و عرصه های نظام مبانی میپردازد. در بخش دوم؛ در شش فصل مبانی عام و پایهای سبک زندگی، بررسی شده که به طور کلی مبانی هستیشناختی، معرفتشناختی، انسان شناختی، جامعهشناختی و فرهنگشناختی را شامل میشود. امتداد مبانی عام پایهای و دلالتهای آن در سبک زندگی اسلامی در بخش سوم مورد توجه بوده است که اصول حاکم بر ارتباط انسان با خود خالق خلق و خلقت را مورد بررسی قرار میدهد و زمینه را برای ورود به عرصههای جزئی و اخص سبک زندگی در بخش چهارم فراهم میکند. این بخش بر دو مفهوم کانونی سبک زندگی، یعنی اوقات فراغت و شیوه مصرف تمرکز میکند. در پایان نیز با اشاره به نتیجه مبانی سبک زندگی برای عصر حاضر و نقد اصول حاکم بر سبک زندگی مدرن بر اساس فصول گذشته کتاب حاضر خاتمه یافته است.
آداب و رسوم به آن دسته از شیوههای رفتار عادی اطلاق میشود که در جامعه رواج دارد. به عبارت دیگر آداب و رسوم هنجارهایی است برای هشدار به مردمان تا فعالیتهای روزمره خود را بر روال عادی و مرسوم انجام دهد. فردی که در انطباق خود با شیوههای مرسوم و معمول زندگی شکست میخورد، مورد انتقاد و سرزنش و استهزای دیگران قرار میگیرد.
از آنجا که شیوه مرسوم زندگی فاقد دلالتهای اخلاقی شدید است، رویگردانی از آن معمولاً با مخالفت و رد ملایم دیگران مواجه میشود. نمونههایی از آداب و رسوم رایج در هر جامعه عبارتنداز شیوههای لباس پوشیدن، وعدههای غذا خوردن در شبانهروز، نحوه خاص بیان مطالب، دید و بازدید دوستانه، حفظ پیوندهای خانوادگی، روابط خویشاوندی، مصرف نوشیدنی و میوه در ساعات مختلف روز و میهمانیها.