نشریه گاه نقد شمارۀ ۲

معرفی ماهنامۀ گاه نقد شمارۀ 2

دومین شمارۀ مجلۀ «گاهِ نقد»، مجلۀ تخصصی بررسی و نقد کتاب که در اردیبهشت‌ ماه ۱۳۹۹ منتشر شده است، با هدف بررسی معانی گوناگون فلسفۀ زندگی و معنای آن در فرهنگ‌ها و بسترهای مختلف معرفتی و همچنین تأکید بر نبود معنای یکسان برای آ‌ن‌ها، به ‌صورت تخصصی به موضوع «فلسفه و معنای زندگی» در بازار نشر ایران می‌پردازد. در این شماره، نویسندگان این مجموعه به بررسی مصداقی آثار مهم منتشر شده در سال‌های اخیر پرداخته و سعی کرده‌اند به بیراهه‌های موجود در این آثار نیز اشاره کنند و توجهی بومی به این دانش داشته باشند. «گفتار»، «دیدار»، «زنهار»، «نقدوار»، «رهیار» و «پیوست» بخش‌های گوناگون این شماره را تشکیل می‌دهند که هرکدام با نگاهی ویژه و به شکل‌های گوناگون، به «فلسفه و معنای زندگی» می‌پردازند.

در بخش «گفتار»، هامون سلامتی، سردبیر این شماره از «گاه نقد»، اهمیت بررسی فلسفۀ زندگی و معنای زندگی در روزگار معاصر و به‌ویژه توجه به این مفاهیم در بستر فکری و فرهنگی ایرانیان را روشن می‌سازد و بر توجه به تعاریف گوناگون معنای زندگی و نبود معنای یکسان برای آن تأکید می‌کند. سلامتی، از تفاوت بی‌معنایی زندگی در فرهنگ‌های گوناگون سخن می‌گوید و به دوگانۀ معنا دادن به زندگی و یافتن معنای زندگی اشاره می‌کند.

توجه مستقل و بسط یافته به این موضوع عوامل معرفتی و غیر معرفتی گوناگونی دارد؛ برخی از این عوامل عبارت‌اند از: مادی‌گرایی، غلبۀ علم تجربی، سکولاریسم، فردگرایی و عواملی که در بستر سیاسی و اجتماعی جدید شکل می گیرند. این عوامل ممکن است جزئی از معایب مناسبات جدید باشند، اما عواملی همچون رفاه اقتصادی نیز توجه به مسائلی مانند معنای زندگی را در فضای عمومی افزایش می دهند، زیرا رفاه مادی به توجهاتی منجر می شود که در آن انسان‌ها به نوعی فراروی نیاز دارند و فرصت توجه متأملانه برایشان فراهم است.

بررسی عوامل مؤثر در اهمیت یافتن فلسفه و معنای زندگی در روزگار معاصر، پژوهش‌های جداگانه‌ای می‌طلبد و بدون دقت نظر خوانندگان فاضل در این عوامل نمی‌توانیم وضعیت فلسفه و معنای زندگی در روزگار معاصر را به طور کامل درک کنیم؛ به‌ویژه اگر بخواهیم وضعیت این دو حوزه را در جامعه ایران بررسی کنیم.

در بخش بعدی با عنوان «دیدار» به معرفی دو چهره مطرح در دو سال اخیر  پرداخته می‌شود. در این بخش، پروژۀ فکری آلن دوباتن (نویسنده و فیلسوف سوئیسی) یا همان مدرسۀ زندگی (The School of Life) بررسی شده و آثار تامس نیگل (فیلسوف آمریکایی) معرفی می‌شوند.

در بخش «زنهار» و «نقدوار»، بیشتر آثار منتشر شده در دو سال گذشته با موضوع (معنای زندگی) بررسی شده‌اند و کوشش شده تا به تنوع آثار توجه شود و تا جایی که ممکن است، از همۀ دیدگاه‌های گوناگون نمونه‌ای به خوانندگان معرفی شود. آثار بررسی‌ شده در بخش «زنهار»، دربردارندۀ آثار مربوط به حوزۀ سنت تحلیلی و قارّه‌ای است و بخش «نقدوار» آثاری را در برمی‌گیرد که رویکردهای شرقی، بومی و دینی به معنای زندگی را تبیین می‌کنند. بیشتر آثار معرفی‌شده مربوط به دستۀ اول‌اند؛ زیرا اغلب کتاب‌های منتشر شده نیز متعلق به این حوزه هستند.

در بخش «رهیار» تلاش شده تا به دغدغه‌های بومی توجه بیشتری نشان داده شود؛ از این‌رو، مصاحبۀ مفصلی با دکتر علی‌اصغر خندان منطق‌پژوه و استاد دانشگاه انجام شده است. افزون بر این، در یادداشتی کوتاه به بیراهه‌های فضای نشر در حوزۀ معنای زندگی نیز اشاره شده است. هم‌چنین پیوست این ویژه‌نامه به معرفی آثار ریچارد رورتی از فیلسوفان تحلیل معاصر و هگل فیلسوف آلمانی قرن نوزدهم اختصاص دارد.