کتاب همسایه با بیگانه ها pdf

معرفی کتاب همسایه با بیگانه ها

محمد مفتاحی در کتاب همسایه با بیگانه ها به نقد و بررسی آثار احمد محمود، نویسنده ی برجسته ی معاصر ایرانی پرداخته است.

بر هیچکس پوشیده نیست که احمد محمود (اعطا) از نظرگاه های گوناگونی چون: زمان آغاز نویسندگی، تعدد آثار، نوآوری در سبک نوشتن داستان و رمان، انتخاب مضامین داستانی و... یکی از نویسندگان مشهور داستان و رمان ایرانی است و از آنجا که درباره ی برخی از آثار او، از جمله داستان های کوتاه اش، کار علمی دقیقی صورت نگرفته، نویسنده ی کتاب همسایه با بیگانه ها بر آن شد که درباره ی آثار وی و بیش از همه درباره ی داستان های کوتاه اش تا حد امکان مختصر و گویا بنویسد. از همین روست که با وجود رمان های معروف و معتبر منتشر شده از وی، بخش قابل توجهی از کتاب همسایه با بیگانه ها به داستان های کوتاه اش اختصاص داده شده است.

درباره ی احمد محمود هر چند بلند طبعی ذاتی اش او را از مادیات این دنیا، بی نیاز کرده بود؛ اما هیچ گاه جایگاه اجتماعی و منزلتی، درخور شخصیت و هنرش نیافت. کتاب هایش در دوره ی اختناق پهلوی دوم نیز اجازه ی انتشار نیافت و در نتیجه، آن گونه که باید و شاید به دوستداران هنر و ادبیات معرفی نگردید.

تیراژ کتاب های وی نامشخص است و به درستی نمی توان گفت که برای نمونه از رمان «همسایه ها» تاکنون چند صد هزار جلد، به طور رسمی و غیررسمی، فروخته شده است. اما روشن است که کتابخوان های چند نسل آن را خوانده اند و امروزه هم در عصر انفجار اطلاعات، علاوه بر نسخه های چاپ شده ی آن، نسخه های پی دی اف و صوتی اش نیز طرفداران بیشماری دارند و برای کتاب دوستان نیز نسخه های قدیمی آن جذابیت های خاص خود را دارد.

احمد محمود نویسنده ای حرفه ای بود و این را می توان در تحول نحوه ی نگارش داستان ها و زندگی پس از بازنشستگی خودخواسته اش یافت. وی در مرحله ای از زندگی تصمیم گرفت شغلش را رها کند و تمامی ذهنیت اش را صرف نوشتن دغدغه های خود نماید. بهانه ی وی برای تحمل زندگی کسالت باری که تجربه می کرد و دست و پا زدن میان فقر مادی و فرهنگی تنها نوشتن بود. همین امر هم سبب شد که با وجود دشواری ها و ممیزی ها و حبس و بندهای گوناگون و در نتیجه یأس ها و تردیدها، داستان هایش را به میان توده ی مردم ببرد و در مبارزه با بیداد سربلند گردد.

گزیده کتاب همسایه با بیگانه ها

به اعتقاد برخی منتقدان، در بحث فنی کاراکتر، شاید دشوارترین جنبه ی هنری داستان نویسی باشد یکی از مباحث «مهم مدار صفر درجه» هم شخصیت پردازی آن است. داستان نویسی احمد محمود بازتاب زندگی اجتماعی مردم جامعه است. او به قشرهای مختلف جامعه نظر دارد و با توصیف دقیق آن ها کوشش می کند رنگی باورپذیر به داستان هایش بدهد. نگاه مختصری به رمان های پیشین وی؛ یعنی «هم سایه ها»، «زمین سوخته» و «داستان یک شهر» نشان می دهد که تعریف نویسنده از شخصیت پردازی و نگرش او به این عنصر مهم داستانی بسیار دگرگون شده است.

او دیگر برای شخصیت پردازی آن ها را توصیف نمی کند و درباره ی آنان توضیح زیادی نمی دهد. حتی چهره و خصوصیات ظاهری آن ها را شرح نمی دهد. تنها درباره ی مائده است که در دو مورد از چشم ها و موقعیت ظاهری او سخن می گوید. او شخصیت ها را در داستان خود به حرکت درمی آورد و این اجازه را به آن ها می دهد که در داستان حضور بی محدودیتی داشته باشند و تنها محدود به توصیفات راوی نگردند. گویا او از شخصیت ها فیلم گرفته است و آن گاه فیلم را برای خوانندگان خود پخش می کند. نه اینکه خاطره ای بی رنگ را از آنان برای خواننده ی اثر تعریف کند. هم زمان با رفتار و گفتار شخصیت ها، فضاها و مکان ها و موقعیت های مختلف هم به مخاطب منتقل می شود.

در این رمان، هیچ شخصیتی قابل ترحم و دفاع نیست. رمان شخص اولی ندارد. هرچند نقش باران و نوذر پررنگ تر به نظر می رسد و مائده و منیژه هم با توجه به جنسیت شان و جسارتی که دارند دارای جذابیت ویژه ای هستند اما در هر فصل شخصیت های مختلف از زوایای گوناگون شناسانده می شوند. 

قهرمانی در این اثر ساخته نشده است و این امر نشان از این دارد که نویسنده با توجه به رئالیستی بودن اثر و جنبه های سیاسی و انقلابی موجود در آن مقهور تقدس مبارزه با ستم و کوشش برای رهایی و آزادی نشده است و هر شخصیت را با تمام جنبه های زمینی و آسمانی اش معرفی کرده است. باران که در یک نگاه ساده انگارانه شخص اول رمان است به هیچ روی شبیه خالد در «هم سایه ها» نیست. با توجه به شرایط زندگی، خشن بار آمده است. به نوعی یکه بزن است.