ادبیات عهد مشروطیت ایران (مواد تدریس برای دانشجویان دانشکده شرق شناسی تاجیکستان) کتابی است از عالم جان خواجه مرداف با ترجمهی اکرم باروطی که در ۷۱ صفحه و در سال ۱۳۹۴ به چاپ رسیده است. کتاب ادبیات عهد مشروطیت ایران درباره زمینههای فکری و فرهنگی انقلاب مشروطه، وضع ادبیات عصر مشروطه، اشرف الدین گیلانی و «نسیم شمال» او، علی اکبر دهخدا و جریده «صور اسرافیل» و عارف قزوینی و اشعار او است.
جنبش مشروطه خواهی طبعاً در حیات ادبی – فرهنگی کشور نیز انعکاس خود را پیدا کرد و به زودی گروهی از ادیبان به اردوی آزادی خواهان پیوستند. در این دوره به ویژه شاعران هم چون جارچیانِ راه استقلال و آزادی خلق و کشور به میدان برآمدند و با آغاز مشروطیّت فرصت آن را یافتند که آزادانه و آشکارا با استبداد و جهالت به پیکار برخیزند. باید یادآور شد که مبارزات قلمی آزادی خواهان در صفحات روزنامه ها و انجمن و محفل ها تمرکز یافته بود.
زیرا دستگاه طبع و نشر و کاغذ همه در دست دولت بود. از این رو، ادبیات انقلابی و مترقّی عهد مشروطه در چارچوب تنگِ جراید که یگانه وسیله ی نشرِ عقاید و افکار مشروطه خواهان بود، محدود ماند و در این دوره هیچ گونه کتاب و مجموعه و رساله ای چاپ نشد. جراید دوران مشروطه آیینِ تمام نمای ادبیّات این دوره بود.
مخصوصاً پس از اعلام مشروطیّت و آزادی مطبوعات شمارِ روزنامه ها رو به فزونی نهاد و ده ها روزنامه و هفته نامه در تهران رشت و تبریز و دیگر شهرستان های ایران انتشار یافت. نخستین روزنامه ی عهد مشروطه که بعد از افتتاح مجلس شورای ملّی در تهران پدید آمد، روزنامه ی «مجلس» ناشر افکار مجلس شورای ملی بود که ماه شوال 1324 ه.ق (اگوست 1906) منتشر شد و با وجود آن که روزنامه ی «مجلس» اساساً اخبار و وقایع جلسات مجلس شورای ملّی را به چاپ می رسانید، هم چنین اشعار تبلیغاتی و اجتماعی سردبیر روزنامه شاعر شهیر عهد مشروطه ادیب الممالک فراهانی (امیری) را نیز درج می کرد.