مجازاتهای جایگزین یعنی هر تنبیهی برای مجـرم جز زندان! قرنها در جـــوامع مختـلف، زندان و حبس به عنوان مجازاتهای اصلی مجرمان مورد توجه بودهاند اما حال چند سالی است که جایگزینی مجازاتهای دیگری به جای زندان از سوی کارشناسان اجتماعی توصیه میشود و البته توسط دولتهای زیادی نیز پذیرفته شده است.
کتاب خدمات عمومی راهکاری مناسب در مسیر مجازات جایگزین حبس، اثر مرجان رضایی؛ در سه فصل به بررسی و شناخت انواع حبس و زندان میپردازد.
بخش دوم: مبارزه با افزایش تکرار جرم
به رغم عمر کوتاه زندان در جوامع غربی به علت عدم تأمین اهداف مورد نظر این جوامع، زندانها با تحولات بسیاری روبهرو شدهاند و شیوههای مختلف حبس ابداع و تجربه شده است. همه این شیوهها داعیه اصلاح و درمان جرم را داشتهاند. اما امروزه زندان مکانی برای اصلاح و درمان نیست که مدرسه تکرار جرم است به طوری که «بیست و نه درصد افراد به طور مرتب مرتکب جرم شده، به زندان بازگشت نمودهاند. بدین ترتیب در مییابیم که زندان نه تنها برای افراد سابقه دار کاری صورت نمیدهد، بلکه سایر زندانیان یعنی زندانیان بیسابقه هم در معرض آموزشهای غلط آنان قرار میگیرند. با این وضع زندان نمیتواند مکان اصلاحی و تربیتی باشد. به همین دلیل برخی سخن از الغای آن به میان میآورند.
از طرفی دیگر، حبس برچسبی به فرد میزند که باعث میگردد فرد پس از ورود به جامعه از آن طرد شود و پس از قبول شخصیت مجرمانه خود به نقشآفرینی به عنوان مجرم ادامه دهد. این امر در مجازاتهای اجتماع محور مدنظر قرار گرفته است. مجازاتهای اجتماع محور با هدف کاهش تکرار جرم پا به عرصه ضمانت اجراهای کیفری گذارده اما نه با روشهای انفعالی بلکه با تأثیرگذاری بر بزهکار جهت بازسازی اجتماعی او. به عنوان نمونه در خدمات اجتماع محور مطالبه این خدمات از بزهکار نشان از آن دارد که جامعه وی را طرد ننموده است و همچنان او را عنصر مطلوبی میداند، لذا آمیزهای از مجازات و بازسازی بدون آن که انگ و برچسبی بر وی زده شود او را از تکرار بزه منصرف خواهد کرد.. .