کتاب هدف زندگی (چاپی و pdf)

معرفی کتاب هدف زندگی

کتاب هدف زندگی، مشتمل بر پنج جلسه صحبت در جمع حدود ده تن از شاگردان استاد شهید آیت الله مطهری که در سال 1351 صورت گرفته است. در این جلسات برخی از مباحث جهان بینی اسلامی نیز مورد بحث قرار گرفته به طوری که این بحث ها می تواند شرح و توضیح برخی از مباحث مجموعه «مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی» اثر آن متفکر شهید واقع شود.

یکی از مسائل اساسی که باید بررسی شود مسئله «هدف زندگی» است. این مسئله همیشه برای بشر مطرح بوده است که هدف از زندگی چیست؟ یعنی انسان برای چه زندگی می کند و در واقع هدف انسان از زندگی و در زندگی چه باید باشد؟ از طرف دیگر اگر بخواهیم از جنبه اسلامی بحث کنیم، این طور باید بگوییم ریشه این بحث هم در واقع همین است که هدف از بعثت انبیاء و غایت اصلی آن چیست؟

مسلّما «هدف از بعثت انبیاء» از «هدف از زندگی افرادی که انبیاء برای آن ها مبعوث شده اند» جدا نیست، چون انبیاء مبعوث شده اند تا بشر را به سوی هدف هایی سوق دهند.

و باز اگر مقداری جلوتر برویم می رسیم به بحث دیگری که «هدف از خلقت» چیست؟ خلقت اشیاء و مخصوصاً خلقت انسان چه هدفی را در بر دارد؟ تعبیر «هدف از خلقت چیست» یک وقت به این معناست که: هدف خالق از خلقت چیست؟ یعنی خالق چه انگیزه ای دارد و چه چیز عامل و باعث و محرک اوست برای خلقت؟ به این معنا خالق نمی تواند هدفی داشته باشد؛ چون هدف به معنی انگیزه یعنی عامل و محرک فاعل، و چیزی است که موجب شده است کننده، کار را بکند و اگر نبود فاعل این کار را نمی کرد.

ما به این معنا درباره خدا نمی توانیم قائل به هدف و غرض فاعل شویم که فاعل با کار خودش می خواهد به غرضی برسد. هدفی که برانگیزاننده فاعل است (یعنی چیزی که باعث شده فاعل، فاعل باشد) چیزی است که طبعاً فاعل در کار خود می خواهد به آن برسد و این مستلزم نقص فاعل است. یعنی این طور هدف داشتن، تنها در فاعل های بالقوه و در مخلوقات صادق است و در خالق صادق نیست. این طور هدف داشتن ها برمی گردد به استکمال؛ یعنی فاعل با کار خود می خواهد به چیزی که ندارد برسد.

ولی یک وقت منظور از هدف خلقت، غایت و هدف فاعل نیست بلکه هدف فعل است. غایت فعل این است که هر کاری را که در نظر بگیریم، به سوی هدف و کمالی است و برای آن کمال آفریده شده است؛ این فعل آفریده شده است که به آن کمال برسد. نه این که فاعل این کار را کرده است که خود به کمال برسد، بلکه برای اینکه فعل به کمال خود برسد. معنایش این است که خود کار رو به تکامل است. اگر ما ناموس خلقت را چنین بدانیم که هر فعلی از آغاز وجودش به سوی کمالی در حرکت است، در این صورت خلقت غایت دارد.