کتاب اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام

معرفی کتاب اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام 

کتاب اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام به نگارش در آمد که حاصل مقالات بازنویسی شده توسط گروهی از اساتید دانشگاه علوم اسلامی رضوی می‌باشد و در شش بخش سامان یافته است.

بی گمان مصرف، به خودی خود نه تنها پدیده‌ای ناپسند نیست که بسیار بایسته و لازم است؛ چرا که مصرف، یکی از شیوه‌های جایگزین ناپذیر برای پاسخگویی به نیازهای طبیعی و غریزی انسان است که بدون آن، حیات مادی و معنوی انسان‌ها دستخوش آشفتگی و نابسامانی خواهد شد و معیشت انسان، لذت و لطف خود را از دست خواهد داد؛ اما نکته اینجاست که گاهی مصرف شکل طبیعی خودش را از دست داده، به جای آن‌که به عنوان یک پدیده حیاتی در خدمت انسان باشد، انسان به خدمت او در می‌آید.

بدین‌گونه وسیله به هدف تبدیل می‌شود و همه قوای مادی و معنوی انسان که باید با مصرف درست به اوج تکامل و تعالی برسد، بر اثر مصرف‌زدگی در سراشیبی سقوط قرار گیرد. همچنین زمینه انواع تباهی‌ها و ناهنجاری‌ها فراهم می‌آید. از اینجاست که ضرورت در اصلاح الگوی مصرف آشکار می‌شود و اهمیت دغدغه مقام معظم رهبری در این‌باره و ارزشمندی اعلام سال ۱۳۸۸ خورشیدی به عنوان سال «حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف» از سوی ایشان، کاملا آشکار می‌شود.
از طرفی مصرف یکی از شاخص‌های اصلی سبک زندگی محسوب می‌شود به طوری که بعضی از صاحب‌نظران، سبک زندگی را به معنای نحوه مصرف و کیفیت و کمیت آن دانسته‌اند.

لذا الگوی مصرف نقش تعیین‌کننده‌ای در سبک زندگی انسان‌ها دارد و از آن‌جا که اسلام در این زمینه «بایدها و نبایدها» و توصیه‌های زیادی ارائه کرده است و الگوی متفاوتی را مبنی بر جهان‌بینی خود معرفی می‌کند. بنابراین می‌توان سبک زندگی ویژه‌ای را در این حوزه برای جامعه شهروندی استنتاج کرد.

در کتاب اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام، از اصلاح الگوی مصرف و مباحث در خور توجهی در این‌باره سخن گفته خواهد شد.

گزیده کتاب اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام 

برخی در تعریف مصرف گفته‌اند: ثروت، منبع درآمد است و درآمد خالص (درآمد منهای استهلاک) به دو منظور استفاده می‌شود: بخشی از آن به انباشتن ثروت و پس انداز اختصاص می‌یابد و بخش دیگر، صرف تحصیل لذت می‌شود. آن قسمت از درآمد که صرف به دست آوردن لذت می‌گردد، مصرف نام دارد.  

به گونه دقیق نمی‌توان برای این معنا از مصرف در آیات و روایات معادلی پیدا کرد. البته واژه‌های بسیاری در متون دینی به بهره‌گیری از امکانات دنیوی اشاره دارد که به دلیل همراهی و یا عدم همراهی با ارزشهای دین، اغلب آن ها بار معنایی مثبت و یا منفی دارند و برخی دیگر از واژه‌ها نیز به مصادیق خاصی از بهره‌مندی اشاره می‌کنند. تعدادی از این واژگان عبارتند از: أکل، قناعت، حرص، اسراف، إتراف، تبذیر، انفاق، ایثار، إذْهاب طَیبات، إحسان، استمتاع، اقتصاد، بُخل، شُکر نعمت، کُفران نعمت، تَنعُّم، تَمتُّع، إضاعه مال، هزینه کردن نابجای اموال و...  برخی از این واژگان به گونه‌هایی از مصرف اشاره دارند که از نگاه دینی مذموم است و دینداران از ارتکاب آن نهی شده‌اند و برخی دیگر از رفتارهای پسندیده و مورد رضایت خداوند شمرده شده‌اند.

در نگاه دینی مصرف کالا یا خدمات به معنای بهره‌مندی از آنچه خداوند در اختیار انسان قرار داده است نه تنها مجاز که با رعایت ضوابط ومعیارها، امری لازم و ضروری است به همین سبب در برخی آیات قرآن کریم، انسان‌ها به مصرف ترغیب و برخی که نعمت‌های الهی را بر خود حرام کرده‌اند، سرزنش می‌شوند.