امروزه، حوزهی عملکردی علم مدیریت بحران همچون پدافند غیرعامل به طیف گستردهای از علوم و تخصصها ارتباط مییابد و علاوه بر علوم مدیریتی، علوم جوی، زمینشناسی، مهندسی سازه و زلزله، پزشکی و روانشناسی، اجتماعی، جغرافیا، علوم پایه، ارتباطات، امور حقوقی و قضایی، شهرسازی و حوزههای دفاعی را نیز شامل میشود.
از اینرو در کتاب مقدمهای بر مدیریت بحران ناشی از تهاجم، اثر علی اکبر پوری رحیم؛ به اختصار به جنبههای مبنایی و جهت شناخت بیشتر موضوع مدیریت بحران در قالب هفت فصل پرداخته شده است.
۶-۱- فرایند مدیریت بحران
فرایند مدیریت بحران به سه مرحله تقسیم میشود: مرحله قبل از بحران، حین بحران و پس از بحران.
۱-۶-۱- مرحله قبل از بحران
شامل مراحل پیشگیری و آمادگی است. پیشبینی شرایط بحرانزای کشور، سبب افزایش آمادگی کشور در برابر شرایط بحرانی شده و از شدت آسیبهای محتمل خواهد کاست. بنابراین یکی از مهمترین اصول مدیریت بحران، پیشبینی و آمادگی در مقابل بحران است و به همین دلیل باید بیشترین بودجه را به این مرحله اختصاص داد که معمولا ۳۰ درصد از ۱۰۰درصد هزینهها را دربر میگیرد. هر اندازه که به مراحل قبل از بحران اهمیت بیشتری داده شود، هزینههای مربوط به مرحله حین و پس از بحران کاهش خواهد یافت.
احداث سدها، اقدامات انجام شده جهت جلوگیری از طغیان رودخانهها، مقاومسازی ساختمانها در مقابل زلزله، تدابیر لازم جهت جلوگیری از نشت گاز و نفت به محیط و رودخانهها، حفاظت از خطوط لوله در راستای جلوگیری از آلودگی و اهداف استراتژیک و... از جمله اقدامات پیشگیرانه میباشند. آمادگی شامل کلیه عملیات و اقداماتی است که دولتها، جوامع و همچنین افراد را قادر به انجام عکسالعمل سریع و کارا در مواقع بروز بحران مینماید.