با ظهور فرقه ضاله بابیت (1235 ـ 1266ق) و به تبع آن مولود نامشروع آن، فرقه ضاله بهائیت، برخی از عامه مردم به علل مختلف چون ادعاهای اولیه آنان، مثل ادعای یاری امام عصر(عج) با عنوان باب و واسطه آن حضرت، برداشتن احکام حرام، استناد به ظاهر برخی از آیات و روایات و استضعاف فکری، فریب مدعیات آنان را خورده و به آئین باطلشان روی آوردند.
کتاب حقالمبین اثر مرحوم احمد شاهرودی خراسانی، یکی از بهترین و مفصلترین ردیههایی است که علیه این فرقه ضاله نگاشته شده است. شبهات مخالفان در عصر مؤلف ـ که تاکنون نیز به شدت تبلیغ و ترویج میشود ـ عمدتاً از سوی فرقة منحرف بابی و بهائی بوده است.
مؤلف ابتدا در اثبات نبوت و خاتمیت پیامبر اسلام (ص) و نقد بهائیت کتاب راهنمای دین را نوشت. سپس با مشاهده سه کتاب: ایقان حسینعلی نوری، الفرائد از ابوالفضل گلپایگانی و کتاب دلائلالعرفان حیدرعلی اصفهانی ـ که به تبلیغ و اثبات فرقة منحرفه بهائیت، آن هم با تمسک به قرآن کریم و روایات پرداخته بودند ـ تصمیم میگیرد با نوشتن کتاب مستقل و جامعی، سستی کتب مزبور را نشان دهد، از این رو کتاب حقالمبین را به رشته تحریر درآورد. حقالمبین نخستینبار در سال 1334ق. در تهران منتشر شد.
مرحوم آیتالله شاهرودی از جهت روش مطالعاتی، اندیشور و محققی جامع است که در علوم مختلف چون تفسیر، فقه، اصول، حدیث، تاریخ، فلسفه، عرفان و ادبیات صاحب نظر و دیدگاه میباشد و در تحقیق و پژوهش خصوصاً در این کتاب از علوم مذکور نهایت استفاده را کرده و میتوان مدعی شد که علت یا یکی از علل عمق پژوهش ایشان، تخصص در علوم مزبور بوده است. وی برخلاف برخی محققان از علوم عقلی مثل فلسفه و عرفان در اثبات مدعای خود یا نقد فرضیه رقیب استفاده نمود، لذا از آنجا که در کتب فرقه ضاله گاه به گفتههای فلاسفه، عرفا و صوفیان استناد شده، در صفحات متعدد خواننده را به آثار محیالدین عربی مانند فتوحات، فصوص و شرح آن، آثار صدرا چون اسفار و آثار فیض کاشانی نظیر: عینالیقین، حقالیقین والکلمات المکنونهًْ ارجاع میدهد. وی همچنین با احاطه ای که بر عرفان دارد، به نقد متقن و جامع بنیان فرقه منحرف بابیت و بهائیت در توصیف ادعای علی محمد شیرازی و حسینعلی نوری بر مظهریت الهی و وحدت مظاهر میپردازد.
حقالمبین از یک مقدمه، سه مقاله و یک خاتمه ترکیب یافته است: در مقاله اول به اثبات زنده بودن مهدی موعود (عج) از طریق استناد به 300 فقره اخبار، زیارات و ادعیه پرداخته است. در مقاله دوم تعارض ادعاهای بابیت و بهائیت با اصل خاتمیت تبیین شده و مؤلف با آیات و روایات مختلف به تقریر و اثبات اصل خاتمیت و نقد شبهات فرقه ضاله پرداخته است. نویسنده در مقاله سوم نخست اصول و عقاید ادعایی فرقه ضاله بابیت و بهائیت (انکار اعجاز، کتاب، استقامت، معجزه، ادعای ظهور و مظهریت الهی، التزام به عدم تحریف تورات و انجیل) را تبیین کرده، آنگاه با ادله متقن عقلی و نقلی به نقد اصول ادعائی پرداخته و آن ها را مورد جرح و کالبدشکافی قرار داده است.
خاتمه کتاب نیز مشتمل بر شش فراز است: 1. نقد تطبیق ظهور نجمین بر احسائی و رشتی، 2. معارضه با باب و بهاء، 3. اعتقاد اهل سنت به مهدی موعود، 4. امراض مزمنه بابیان، 5. ادله بابیه و مبانی فاسد آن، 6. نصیحت مرتدان.
امتیازات این کتاب، تنوع و استقلال موضوعات آن در حدی است که میتوان چندین کتاب و رساله مستقل از آن استخراج و به چاپ رساند. کتاب حاضر به همت و سفارش پژوهشکده باقرالعلوم (ع) و از سوی انتشارات امیرکبیر به زینت طبع آراسته شده است.
و دیگر روایت مرویه در کمالالدین صدوق از امیرالمؤمنین علیهالسلام که میفرماید: «از برای قائم غیبتی است طولانی گویا میبینم شیعه را که مانند گوسفندان از این طرف به آن طرف میروند به طرف چراگاه و نمییابند. آگاه باشید که هرکس ثابت باشد از ایشان بر دینش و قابی نشود دلش از طول مدت غیبت، پس او با من خواهد بود در قیامت.»
و دیگر در کتاب مذکور در روایت حسین بن خالد که منتهی میشود سند روایت به امیر المؤمنین علیهالسلام پس از این که خبر داد به حضرت سیدالشهداء علیهالسلام که نهم از اولاد تو قائم علیهالسلام به حق و ظاهرکننده دین و پهنکننده عدل است و سؤال میکند حضرت حسین علیهالسلام از وقوع این امر؛ میفرماید قسم به کسی که پیغمبر را به نبوت برگزید که خواهد شد و لکن بعد از غیبت طولانی و حیرتی که ثابت نماند بر دینش مگر خالصان که مؤید از جانب خدا باشند.