کتاب سیری در تاریخ صدر اسلام، اثر حشمت الله قنبری همدانی؛ سیر و گذری کوتاه در تاریخ سراسر افتخار حیات رسول گرامی اسلام، حضرت محمد بن عبدالله(ص) است، پیامبری که با بعثت او آخرین کتاب آسمانی مفتوح و با ارتحال جانسوزش دفتر نبوت برای همیشهی تاریخ بسته شد. دوران حیات آن حضرت سرشار از وقایع و حوادثی است که دو گروه در آن نقشآفرینی کردهاند: یک دسته بزرگمردان و زنان برجستهای هستند که با صبر و استقامت و جهاد علمی و عملی و نشر معارف و فضایل، محرک افکار عمومی فرزندان آدمند و در طرف مقابل آنان، زورمداران و مستکبران و شخصیتهایی قرار گرفتهاند که تحمل انتشار حق و آزاد زیستن بندگان خدا را نداشته و براساس خلق و خوی برتریجویانهی خود، تمامی سعی و تلاششان را برای کارشکنی و انهدام بنیانهای فکری گروه اول به کار بستهاند.
مطالعه و بررسی سیره و روش و سرنوشت این دو گروه، اقیانوسی از پند و اندرز و عبرت را پیش روی ما و آیندگان قرار میدهد که میتوان با بهرهمند شدن از آن، به سوی یک زندگی فردی و اجتماعی موفق و سرشار از تزکیه و تهذیب نفس فردی و اجتماعی گام برداشت و از سوی دیگر، آیینهای تمامنما از زندگی پیشینیان را در مقابل ما قرار میدهد که برای حفظ این گنجینههای گرانبهای تاریخی، چه زحمات طاقت فرسایی را متحمل شدهاند.
فتحهای اسلام
فتحهای اسلام بسیار حیرتانگیز و پرنفوذ بود، اگر چه پس از گذشت چند قرن، سرزمینهای فتحشده به دست اقوام و ملل خود بازگشت، اما آثار تمدن اسلامی همچنان پایدار ماند و هیچ فاتحی نتوانست آنها را متزلزل و یا واژگون کند، بلکه تمامی ملتهایی که مذهب اسلام و زبان قرآن را برگزیدند و حرفه و صنعت اسلامی را آموختند، در هیچ شرایطی حاضر به از دست دادن آنها نشدند. مذهب مصریان و فراعنه که در مقابل تمدنهای پیشین ایران، روم و یونان به شدت مقاومت کرده بود، چنان در تمدن و تفکر اسلامی غرق شد که نه تنها به یک تمدن اسلامی مبدل گردید، بلکه بخش مؤثری از جهان اسلام شد.
مورخان اروپایی مینویسند دین اسلام چون به هندوستان راه یافت، بر همۀ مذاهب فائق آمد و جای آنها را گرفت و هماکنون نیز دین برگزیدۀ بشری است.
نفوذ اسلام در چین آنچنان بود که امروز نیز رکن اعظم اجتماع چین، مانند دستگاههای بهداری و بهداشتی و هر آنچه با پاکیزگی و سلامت مردم ارتباط دارد، بیشترشان در دست مسلمانان است.
بدیهی است این فتحهای حیرتانگیزی که در مدت کمتر از یک قرن به وقوع پیوست و مهمتر از آن، بقای تمدن و تفکر اسلامی در جهان، متأثر از عظمت و بزرگی آورندۀ دین، شخصیت ممتاز رسول اکرم اسلام، حضرت محمد (ص) است که بزرگترین منجی عالم بشریت لقب گرفته است.