کتاب نقش آفرینی نیروهای اجتماعی در حکومت امیر المومنین، اثر سیدمهدی موسوی نیا؛ به معرفی نیروهای اجتماعی عصر نبوی(ص) پرداخته و عملکرد آنها را در بروز حوادث و تحولات پس از رحلت رسول اکرم(ص) که موجب غصب خلافت و انحراف مسیر اسلام و جامعه اسلامی شد، به خوبی مورد بررسی و تحلیل قرار داده است.
در این کتاب از این منظر میخوانیم که غاصبان چگونه با زنده کردن ارزشهای جاهلی، نخستین شکافهای اجتماعی را پدید آوردند، پیامبر رحمت برای عالمیان را «پیامبر عربی» خواندند و «قریش عرب» را سرآمد مردم عرب و تنها قوم شایسته جانشینی آن حضرت معرفی کردند.
فصل دوم: دوران پیش از رحلت پیامبر اسلام (ص)
طبق نقل شیخ مفید در کتاب ارشاد، امیرالمؤمنین علی (ع) در روز سیزدهم رجب سال سیام عام الفیل (ده سال پیش از بعثت و بیست و سه سال قبل از هجرت) در محل بیتالله الحرام متولد شده است.
ایشان بیان میدارد که تولد حضرت در محل کعبه، اتفاقی است که نه سابقه قبلی داشته و نه در آینده رخ داده است و وجه آن، اکرام علی(ع) به سبب جلالت و عظمت کعبه بوده است. (مفید، 1413 الف، ج 1: 6) پدر علی(ع)، جناب ابی طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف و مادر ایشان، جناب فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبدمناف میباشد. به سبب قرابت رسول خدا (ص) با این خانواده و پس از رحلت جناب عبدالمطلب، ایشان در خانواده ابوطالب (ع) شد یافته است. بنابراین، فضای پرمهر خانواده ابوطالب، علاوه بر تربیت شخصیتی همچون علی(ع)، زمینهای برای رشد رسول خدا (ص) نیز بوده است.
1. دوران کودکی
دوره کودکی علی(ع)، از سن شش یا هشت سالگی به بعد، در خانه رسول خدا (ص) بوده است. در این برهه، به سبب قحطی در مکه و اوضاع بد اقتصادی ابوطالب(ع)، امکانات لازم برای نگهداری از فرزندان به سختی یافت میشد، به پیشنهاد رسول خدا (ص)، علی(ع) به ایشان و دو فرزند دیگر ابوطالب نیز به حمزه و عباس واگذار گردید تا کمی از مخارج زندگی در چنین شرایط دشواری کاسته شود. (معروف الحسنی، 1382 : 149) یکی از کارهای مکرری که رسول خدا (ص) در دوره پیش از رسالت انجام میداد، حضور یک ماه از سال در غار حراء و اشتغال به راز و نیاز با خداوند بود. قرائن نشان میدهد با توجه به عنایت شدید حضرت به علی(ع)، در این یک ماه، او را نیز همراه خود میبرده است. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه چنین آورده است: «در کتاب صحاح روایت شده است که وقتی جبرئیل برای نخستین بار بر پیامبر نازل گردید و او را به مقام رسالت مفتخر ساخت، علی (ع) در کنار پیامبر (ص) بود.» (ابن ابی الحدید، 1378 ، ج 13 : 208).