مقارنه المذاهب فی الفقه

معرفی کتاب مقارنه‌المذاهب فی الفقه

کتاب مقارنه‌المذاهب فی الفقه اثر محمود شلتوت و محمدعلی سایس در انتشارات دانشگاه مذاهب اسلامی منتشر شده است و از کتاب‌های مهم در فقه متقارن است.

فقه مُقارَن دانشی است که‌ به بررسی تطبیقی آرای فقهای مذاهب اسلامی -بدون تعصب فرقه‌ای- می‌پردازد و در آن، از روی استدلال از برترین دیدگاه دفاع می‌شود. بکارگیری این دانش، موجب آگاهی از آرای فقهی سایر مذاهب و شناخت مشترکات خواهد بود. همچنین درک بهتر روایات اهل بیت (ع) و موارد تقیه در آن‌ها از آثار آشنایی با این علم است.

این دانش از دیرباز مورد توجه فقهای شیعه و اهل سنت بوده و کتاب‌هایی در این زمینه تألیف نموده‌اند. این کتاب‌ها به دو صورت نگاشته شده است؛ گاهی صرفا به بررسی تطبیقی نظرات فقیهان درون مذهب پرداخته و گاهی علاوه بر آن، آرای فقهای دیگر مذاهب را نیز مد نظر قرار داده است.

برای فقه مقارن فوایدی ذکر شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:

•     بهره‌مندی فقهای مذاهب از آرای فقهی یکدیگر: شیعه و سنی در بسیاری از مسایل فقهی با یکدیگر مشترکند، به عنوان مثال؛ در مسأله «محارب»، تمام مذاهب اسلامی مشترکند و مستَنَد فتوای آنها، آیه ۳۳ سوره مائده است.
•     دفاع از نظرات فقهی مذهب خویش: تا زمانی که فقهای فریقین با فقه مقارن آشنایی نداشته باشند، نمی‌توانند از مذهب خودشان دفاع کنند؛ مانند مقایسه کردن «نکاح موقت» با «نکاح مِسیار».
•     درک صحیح روایات اهل بیت (ع): گاهی شیعیان الفاظ روایات را از اهل سنت و گاهی آن‌ها الفاظ را از شیعیان می‌گرفته‌اند؛ پس گفته می‌شود یکی از راه‌های فهم صحیح و درک درست اصطلاحات و مفاهیم وارد شده از طریق اهل‌بیت (ع)، آشنایی با فقه اهل‌سنت است.
•     فهم صحیح موارد تقیۀ اهل‌بیت (ع) در بیان احکام: در مبحث تعارض روایات نقل شده از اهل‌بیت (ع)، یکی از اسباب حل تعارض، حمل بر تقیه است.