شناخت قواعد فقهی جایگاه و چگونگی کاربرد آن‌ها در حقوق برای اجرای عدالت ضروری است. فقه و قواعد فقهی شالوده و مبنای قانون‌گذاری در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. با این وجود هنوز درباره‌ی بسیاری از قواعد فقهی به زبان فارسی مطلبی نوشته نشده و درباره بعضی دیگر به توضیحات چند صفحه‌ای اکتفا شده است.

بی‌شک یکی از قواعد بسیار مهم و پر کاربرد در قلمروی فقه و حقوق ((قاعده تحذیر یا هشدار)) می‌باشد به موجب این قاعده هر کس قبل از اقدام به عملیات خطرناک به سایرین هشدار دهد در صورت وجود شرایط لازم معاف از مسئولیت مدنی و کیفری خواهد بود مبنای قاعده‌ی تحذیر در فقه روایت معروفی است که از امام صادق (ع) نقل گردید در آن عبارت معروف حضرت علی (ع) ((قد اعذر من حذر)) آمده است که از نظر محتویات دلالت و هم‌چنین از جهت سند و مدرک نیز قوی و خالی از ضعف است. از طرفی دیگر مسؤلیت مدنی زمانی به وجود می‌آید که کسی بدون مجوز قانونی به حق دیگر لطمه بزند.

کتاب قاعده تحذیر و نقش آن در سقوط مسئولیت مدنی، در دو فصل به نگارش درآمده است که فصل اول به مفهوم و مبانی قاعده تحذیر و مسئولیت مدنی پرداخته و در فصل دوم به شرایط سلبی و ایجابی قاعده‌ی تحذیر و چگونگی تأثیر قاعده در سقوط مسئولیت مدنی می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات قانون یار منتشر شده است.

گزیده کتاب قاعده تحذیر و نقش آن در سقوط مسئولیت مدنی

مبحث دوم: مبانی فقهی قاعده تحذیر
در این مبحث به بررسی مبانی فقهی قاعده تحذیر که شامل:قرآن، روایت، شهرت، عقل، قاعده اقدام و قاعده تسبیب می‌باشد، می‌پردازیم که از میان مبانی یاد شده، روایت و قاعده تسبیب به لحاظ اهمیت و نقش مهم‌تر در اثبات قاعده تحذیر بیشتر شرح داده می‌شوند.
گفتار اول: قرآن
با دست‌های خویش، » وَ لا تُلْقُوا بأَیْدیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَۀِ « : آیه 195 سوره مبارکه بقره می‌فرماید: خود را به هلاکت نیندازید. شیخ طوسی در مورد آیه مذکور می‌نویسد: به معنای این است که خودتان را در هلاکت نیندازید »... نیندازید « سخن حق تعالی که فرمود: به این که کاری انجام دهید که منجر به هلاکت شود علامه طباطبایی در ذیل آیه مذکور می‌نویسد: آیه اطلاق دارد و شامل هرگونه تباهی و هلاکت می‌شود خواه از نظر افراط در مال باشد و خواه از نظر تفریط در مال.

بلکه شامل غیر هر چند در مورد ترک انفاق برای جهاد اسلامی وارد شده است ولی مفهوم وسیع و گسترده‌ای دارد که موارد زیاد دیگری را شامل می‌شود. از جمله این که انسان حق ندارد از جاده‌های خطرناک چه از نظر ناامنی و چه عوامل جوی یا غیر آن، بدون پیش‌بینی لازم بگذرد. یا غذایی که به احتمال قوی آلوده به سم است تناول کند و یا حتی در میدان جهاد بدون نقشه و برنامه‌ریزی وارد عمل شود در تمامی این موارد، انسان بی‌جهت جان خود را به خطر انداخته و مسئول است.

از مجموع مطالب مفسران در ذیل آیه مذکور می‌توان استفاده کرد که آیه کریمه یاد شده اعتبار و ارزش قاعده تحذیر را مورد تأکید قرار داده و آنرا معتبر شمرده است بر این اساس، هیچ کس، حق ندارد جان خود را به خطر اندازد، بخصوص اگر فردی با رعایت شرایط به دیگری هشدار دهد و هشدار شونده به اخطار او بی‌توجهی کند و تمامی شرایط نگهداری نفس از به هلاکت افتادن، در او باشد و با وجود این، خود را به مهلکه اندازد، وی مسلماً از مصادیق آیه مذکور بوده و خود مسئول هلاکت خویش است و از این ناحیه، ضمان و مسئولیتی متوجه هشدار دهنده نیست و در واقع، کار وی مصداقی از خودکشی بوده و جزء گناهان کبیره نیز شمرده می‌شود و لاجرم در پیشگاه الهی مؤاخذه می‌گردد.

صفحات کتاب :

100

کنگره :

‏‫BP۱۶۹/۵۲‭‬ ‭/ت۳۵‏‏‫‬‭ح۵ ۱۳۹۶

دیویی :

‏‫‬‭297/324‬

کتابشناسی ملی :

4699059

شابک :

978-600-8796-06-0‬‬

سال نشر :

1396