کتاب استقلال یا وابستگی؟، شامل مروری بر تقابل نظری و عملی دو نگاه در ایران معاصر می باشد. کتاب استقلال یا وابستگی؟ که از مجموعه کتاب های اندیشنامه پیشرفت و حاصل تلاش جمعی از پژوهشگران اندیشکده برهان است در 5 فصل، از سوی انتشارات دیدمان منتشر شده است.
در معنای اصطلاحی استقلال، به این نکته باید اشاره کرد که استقلال از متغیرهایی است که از حاکمیت ناشی میشود و حاکمیت به عنوان قدرت مطلق، توجیهناپذیر، مستمر و عام همراه با عناصری مانند سرزمین، ملت و حکومت مفهوم یا پدیدهای به نام دولت را میسازند.
مستقل بودن و نفی سلطۀ دیگران از ذات انسان سرچشمه میگیرد اما استقلالخواهی نتیجۀ پدیدۀ استعمار است. نخستین معیار ارزشی در جامعۀ اسلامی حاکمیت انسان بر سرنوشت اجتماعی و سیاسی خویش به عنوان ودیعۀ الهی است. «لا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّا» چه آنکه «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ کس نمیتواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاصی قرار دهد.