هدف کتاب گفتمان های جایگزین در علوم اجتماعی آسیا ارائه نقدی فراگیر از وضعیت علوم اجتماعی در کشورهای آسیایی و نیز سنجیدن بدیلهای مختلفی است که در سرتاسر این منطقه پدید آمدهاند. بسیاری از این بدیلها ادعای از میان برداشتن این گرایش ایدئولوژیکی در علوم اجتماعی را دارند. این مسئله هم در کتاب گفتمان های جایگزین در علوم اجتماعی آسیا مورد بحث قرار میگیرد.
در ایران، همانند بقیه نقاط آسیا، پس از بررسیهایی درباره وضعیت علم که به این تشخیص رسیدند که علوم اجتماعی متأثر از شرقشناسی، اروپامحوری، وابستگی دانشگاهی و سایر مسائل هستند، پیشنهادهای بسیاری برای گفتمانها یا اندیشه جایگزین (اندیشه دیگر) ارائه شدند. پیشگامان چنین ارزشسنجیهای نقادانه برای ایرانیان کاملاً شناخته شده و شامل متفکران و مبارزانی نظیر جلالآلاحمد، سید فخرالدین شادمان، احمد فردید، و علی شریعتی هستند.
این کتاب به مجموعه ای از مسائل مرتبط با وضع علوم اجتماعی در آسیا میپردازد. این مسائل در چارچوب یک منبع معرفتی خاص تاریخی و ادامه سلطه آن، یعنی، منبع غربی، بر گفتمان های علمی، اجتماعی آسیا مورد مطالعه قرار میگیرند. بنابراین، مقالات گردآوری شده در این جلد، حاکی از کوششی برای مستند ساختن نقدهای مختلف وضع علوم اجتماعی در آسیا و ارزیابی انتقادی توصیهها در مورد گفتمان های جایگزین است که از آن نقدها پدید آمدهاند.
این نقدها که شامل نقد شرقشناسی، اروپامحوری، ذهن دربند (اسیر)، امپریالیسم آموزشی و وابستگی آموزشی میشوند موجب شده اند تا درخواستهایی برای ایجاد گفتمان های جایگزین و رهایی بخشتر، دانش استعمارزدایی شده، مکتبهای علوم اجتماعی مستقل، و علوم اجتماعی بومی شده مطرح شوند. این درخواستها را جمعاً میتوان به عنوان فراخوانهایی برای ایجاد گفتمان های جایگزین در علوم اجتماعی، عمدتاً نشأت گرفته، ولی نه منحصراً، از جهان سوم یا جنوب تلقی کرد. اما، خود این فراخوانها برای ایجاد بدیل ها اغلب مشکلآفرین و مستلزم ارزیابی انتقادی هستند.