کتاب انسان و عبادت، اثر سید محمدباقر صدر و ترجمه نرگس خسروی؛ جنبههایی از موضوع عبادت در اسلام را مورد بررسی و ابتدا به مسائل مربوط به تقلید پرداخته و احکام تقلید، اجتهاد و احتیاط را بیان کرده است.
پس از آن درباره تکلیف و شروط آن پرداخته، سپس احکام را به چهار بخش تقسیم کرده که شامل عناوینی نظیر؛ "بخش نخست: عبادات، بخش دوم: اموال که داراییهای عمومی و شخصی را دربر میگرد، بخش سوم: رفتار فردی، بخش چهارم: رفتار عمومی" میباشد که به بررسی و تحلیل آنها میپردازد.
ایمان به خدا تنها راهحل
راهحل، عقیدهای است که آسمان برای زمین به ارمغان آورده است؛ یعنی ایمان به خدا به عنوان مطلقی که انسان محدود میتواند مسیر خود را به او پیوند بزند و بیهیچ تناقضی، راه طولانی پیشرو را بپیماید. ایمان به خدا، بُعد سلبی مشکل را حل میکند و مانع گمگشتگی، الحاد و عدم وابستگی میشود؛ زیرا آدمی را مسئول قرار میدهد و هستی را به حرکت و تدبیر او گره میزند و او را جانشین خداوند در زمین میگرداند. جانشینی، مسئولیت را به همراه دارد و مسئولیت، آدمی را میان دو محور میگذارد: آن که آدمی را به عنوان جانشین خود تعیین کرده است، و پاداشی که انسان در برابر رفتارش دریافت میکند، یعنی بین خداوند و معاد؛ بین ازل و ابد. بنابراین آدمی با جانشینی خداوند این مسیر را مسئولانه و هدفمند میپیماید.
از سوی دیگر ایمان به خدا، بُعد ایجابی مشکل (وابستگی افراطی که باعث محدودیت آدمی میشود و او را از ادامه حرکت در مسیرش باز میدارد) را از دو راه برطرف میکند: نخست: گفتیم که این بُعد از مشکل به دنبال تبدیل امری محدود و نسبی به حقیقت مطلق ایجاد میشود؛ به این شکل که در یک فرایند ذهنی، امر نسبی از شرایط و محدودیتهایش جدا میگردد و جایگزین حقیقت مطلق میشود. اما حقیقت مطلقی که رهاورد ایمان به خداست، ساخته مرحلهای از رشد ذهن آدمی نیست تا در مرحلهای جدید از رشد، عامل محدودیت ذهنِ سازندهاش شود.