کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن

کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن نوشته ی محمد قائم خانی، توسط انتشارات صاد تهیه و منتشر شده است. این کتاب، برای فهم تغییرات خرد سنتی، چهار جریان زنده کل‌گرا در سنت در بستر تاریخ معاصر پی گرفته و سعی کرده با رصد تغییرات آن ها، تحولات خرد سنتی را در دولت مدرن بیان ‌نماید.

• معرفی کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن
• خلاصه کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن
• برشی از متن کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن
• دانلود کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن

معرفی کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن

با تشکیل دولت پهلوی خرد ایرانی طرحی نو در حوزه سیاسی پی افکند که نه سنتی بود و نه مدرن و البته نسبت به هر دو این ها می‌برد.بخش عمده‌ای از آن طرح تا به امروز هم ادامه دارد هرچند در برخی از ابعاد دچار تحولاتی شده است. این طرح سیاسی جدید مدام به تاریخ ارجاع می‌دهد و از داشته‌های خویش در عقب سر استفاده می‌کند، اما گریزی هم از تقلید ندارد و معمولا خصائص مدرن این طرح را پس از شکست‌هایی که از پس تقلیدها به بار می‌آید درک می‌کند.

پس از دولت مدرن رضاخانی در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی که به عموم مردم ارتباط دارد، عقلانیت سنتی درون جامعه رو به ضعف نهاد و جامعه به مرز نابودی رسید، چرا که وابستگی به دولت نوسازی نفتی جای باروری درونی آن را گرفت. اما در حوزه های سیاسی و فرهنگی که عقلانیت در کلیت خویش حاضر است، خرد سنتی به صورت محدود و در نسبتی خاص با جامعه به حیات خویش ادامه داد و در اداره کشور و جهت‌دهی به حوزه عمومی نقش ایفا کرد. 
کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن با عنوان دوم جستاری در توسعه و عقلانیت ایران معاصر به بررسی این وضعیت می‌پردازد. 

خلاصه کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن

ادعایی که این نوشتار به آن خواهد پرداخت این است که شکاف بین «ما» به عنوان یک تمدن کهن و «دیگری» غربی که همواره مصادیق متعدد در دورە جدید داشــته، زمینە پدیدآمدن پدیداری را فراهم کرده است که می توان آن را ذیل عنوان کلّی «استعمار» قرار داد. اما قدمت و ریشه داری تمدن ایرانی باعث شده است مواجهە ما با غرب صرفاً صورتی استعماری پیــدا نکند. همواره بخشــی از خردگرایــی ایرانی که آوانگاردتر بــوده، در اثر مواجهه با بخشــی از غرب، صورت خاصی می پذیرفته اســت و با مرجع آن موضوع در بخشــی از ســنّت به چالش می خورده اســت.

ســنّت با این بخش آوانگارد نســبتی خاص برقرار می کــرده کــه موجــب می شــده نحــوی از بــودن متجددانــه جذب شــود و بســیاری از وجوه تجدد هم دفع شــود. این جذب باعث رشــد خرد ســنّتی و اصلاح امور شــده و انباشت معرفتی و عملی تجدد ایرانی را شکل داده است. آن بخش هایی هم که نفی شــده اند، بعــد از مدتــی از موضوعیــت افتاده اند؛ چرا کــه تجددمآبی امکان انباشــت علمــی و عملــی را نداشــته و بیشــتر تعیین کنندە نحــوە مواجهە ما با غرب و پرســندە ســؤالات اساســی بوده، نــه منبعی برای تــداوم جریان تجدد که متضمــن راه حل هم هست. (آن گونه که مثلا در ژاپن رخ داد.)
بنابرایــن، کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن، ســعی خواهد کــرد توســعه را در دورە معاصــر از منظر شــکاف مــا و غرب و نیــز تضاد و احیاناً تعامل بخش آوانــگارد جریان های خردگرای ایرانی با بدنە اصلی سنّت مستقر که در جریان های گوناگون علمی و عملی ادامه داشته است را توضیح دهد و گاهی نیز به وادی تبیین نزدیک شود.

فهرست کتاب

فصل اوّل: خردگرایی در سنّت ایرانی
فصل دوم: خرد ایرانی در برابر عقلانیت مدرن 
فصل سوم: تجدد ایرانی و استعمار 
فصل چهارم: از تجدد مشارکت جویانه تا نوسازی سلطنت محور
فصل پنجم: عقلانیت ایرانی پس از رضاخان

برشی از متن کتاب

بنابرایــن، درمجمــوع فراینــد تشــکیل دولــت رضاخانــی را بایــد حرکــت درونــی خــرد ایرانی دانســت کــه عقل عملی ســنّتی آن با وجــه دینی در تحــولات به نقطە مطلــوب نرســید، ولــی حکمــت عملــی متجددانــە آن کــه در عمل ســکولار بــود، با کمــک بیگانــگان به کنش اجتماعی منجر شــد. درعین حال به نظر می رســد نقش انگلســتان و دول خارجی دیگر، بســیار فراتر از این وجوه نظامی-سیاســی است و در عقلانیــت ادارە کشــور دخالــت دارد. ا گــر بخواهیم در یک عبــارت، این دو وجه بــه ظاهــر متضــاد را باهم جمع کنیم، بایــد از «عقلانیت اســتعماری» برای توضیح تحولات جریان منورالفکری استفاده کنیم.
بنابرایــن، کار مهم انگلســتان، غــارت منابع ایران یا تحمیل نیروهای سیاســی خــود بر کشــور نیســت، آن ها چیزهایی اســت که بــا نهضتی چون ملّی شــدن نفت قابل جبــران اســت، آن چیــزی کــه غیرقابل جبــران به نظــر می رســد ایــن اســت که «اســتعمار» ویژ گی حاکمیت ایران شد و رقبای دیگر کنار گذاشته شدند. این بود که دولت و جامعە ایرانی در بنیادی ترین حالت خود غرب زده شــد؛ هرچند شــبیه اکثر کشــورهای دیگر، مســتعمرە انگلستان به حســاب نیامد. عقلانیت استعماری همــان چیــزی اســت که میــان متجــددان (مشــخصاً در حــزب تجدد) بارور شــد و ادارە دولــت مرکــزی را بــر عهده گرفت. این عقلانیت اســتعماری چیزی نیســت جز «به خدمت گرفتــن هرآنچه لازم اســت، برای نیل به هدفی از پیش تعیین شــده» که البته آن اهداف می تواند وجوه کاملاً متعالی و فضیلت گرایانه ای داشته باشد. این همــان عقلانیتی اســت کــه ذاتاً جامعه را به مرکز -پیرامون تقســیم کرد و اســتیلای دولــت و نهادهــای دیگــر بر ســاحات اساســی جامعه را به رســمیت شــناخت. این عقلانیت همان اســت که رونوشــتی از آن بعدها در سازمان برنامه و بودجه مستقر شد و تقلیدی از آن در دهە 70 شمسی شروع شد.

دانلود کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن

نسخه الکترونیک کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن را می توانید از طریق نرم افزار فراکتاب دانلود کرده و سپس در کتابخوان فراکتاب به مطالعه آن بپردازید.

مشخصات کتاب خرد ایرانی و دولت مدرن در جدول زیر آورده شده است: