داﻧﺶ ﻣﺎ درﺑﺎره ﻣﮑﺎن ﯾﺎ ﻋﻈﻢ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﻣﺘﻘﺪم ﺑﺮﻣﺎﺳﻮی ادراﮐﺎت ﺣﺴﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ زﻣﺎن اﺳﺖ وﻟﯽ اﯾﻦ داﻧﺶ ﻣﺘﻘﺪم ﺑﺮ دﯾﮕﺮ داﻧﺶﻫﺎی وﺟﻮدی ﻣﺘﻘﺪم ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺮﺗﺒﺖ و ارﺟﻤﻨﺪی، ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا ﻣﮑﺎن ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ و ﮐﺎﻣﻞﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ. ﺣﺘﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ آن را ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺪاﻧﯿﻢ، ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ.

اﻣﺎ ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﯾﻢ، اﯾﻦ داﻧﺶ ﻧﻪ ﻣﻮﺿﻮع داﻧﺶ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ و ﻧﻪ داﻧﺶ رﯾﺎﺿﯽ و ازاﯾﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺿﻮع داﻧﺶ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻫﺮ دو داﻧﺶ رﯾﺎﺿﯽ و ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ. ذﮐﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﮥ اﺟﻤﺎﻟﯽ در اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺿﺮوری اﺳﺖ. ﻧﺨﺴﺖ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ آﻧﭽﻪ در ﮔﺰارهﻫﺎی ﻫﻨﺪﺳﻪ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻧﻘﻄﻪ، ﺧﻂ، ﺳﻄﺢ و ﺣﺠﻢ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺷﻮد، ﻫﻤﮥ اﯾﻨﻬﺎ، ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن و اوﺻﺎف ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺗﻘﻠﯿﻞﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ.

دوم آﻧﮑﻪ اﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت، ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻏﯿﺮﺗﺠﺮﺑﯽ اﺳﺖ، اﻣﺎ دﺳﺖ ﮐﻢ در ﻣﻮاردی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺼﺎدﯾﻖ ﺧﻮد را در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﯿﺎﺑﺪ. ﺳﻮم آﻧﮑﻪ ﺗﺄﻟﯿﻔﯽ ﺑﻮدن ﮔﺰارهﻫﺎی ﻫﻨﺪﺳﮥ ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺄﻟﯿﻔﯽ ﺑﻮدن ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻣﮑﺎن ﻣﺤﺾ راه ﻧﻤﯽﺑﺮد. ازاﯾﻦ رو درک ﺑﺴﯿﻂ و اﺟﻤﺎﻟﯽ ﻣﺎ از ﻣﮑﺎن، ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﮐﻪ ﺑﺪﯾﻬﯽ و ﺿﺮوری اﺳﺖ، ﻏﯿﺮﻫﻨﺪﺳﯽ و ﻏﯿﺮاﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.

گزیده کتاب فی المکان

بداهت مفهوم مکان

از ﺷﮕﻔﺘﯽﻫﺎی ﺟﻬﺎن و اﻧﺴﺎن ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ، ﭼﻮن اﯾﻦ وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﯽ دﺳﺖﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦﺳﻮ و آنﺳﻮ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ و ﺧﻮد را در ﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ﮐﻪ دﺳﺖﻫﺎی وی او را در دو ﻃﺮف ﻣﺤﺎط ﮐﺮده‌اﻧﺪ و اﯾﻦ دﺳﺖﻫﺎ در راﺳﺖ و ﭼﭗ او ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ دﺳﺖﻫﺎی راﺳﺖ و ﭼﭗ اوﯾﻨﺪ، وی ﮐﻪ ﺗﻤﯿﯿﺰ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ و ﺟﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺛﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺑﻮدن دﺳﺖﻫﺎی ﺧﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ، ﻫﯿﭻ ﮔﻤﺎن و ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﺪارد ﮐﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ و دﺳﺖ ﭼﭗ او ﺑﻪ راﺳﺖ و ﺑﻪ ﭼﭗ ﻣﺤﻞ و ﻣﮑﺎن او اﺷﺎره دارﻧﺪ.

ﭘﺲ آﻧﮕﺎه ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﮐﻪ ﻣﮑﺎن راﺳﺖ و ﻣﮑﺎن ﭼﭗ او ﺑﻪ وﺟﻮد دﺳﺖﻫﺎی او و اﻋﺘﺒﺎر در راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺑﻮدن ﻣﮑﺎن ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺑﻮدن دﺳﺖﻫﺎی او و ﺣﺘﯽ ﮐﻤﺘﺮ از آن ﭼﺸﻢﻫﺎی او ﻣﻨﻮط اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ راﺳﺖ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﭼﭗ ﻣﯽﻧﮕﺮد. و ﺑﺎز ﺷﮕﻔﺘﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﭘﻨﺪارد ﮐﻪ ﻣﮑﺎن ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﻫﻤﯿﻦ اﻋﺘﺒﺎر راﺳﺖ و ﭼﭗ و ﯾﺎ ﻫﺮ دوی آن‌ها ﻧﺒﺎﺷﺪ و او، ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ از ﺳﺮ ﺳﻬﻮ و ﯾﺎ از روی ﻧﺴﯿﺎن و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻦ دﺳﺖﻫﺎی ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎی ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ آن دو را در ﻋﻤﻞ و اﺛﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺟﺎی ﻫﺮ ﯾﮏ از آن‌ها و ﺗﺄﺛﯿﺮﺷﺎن را ﻧﺴﺒﯽ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺎور ﻣﯽدارد ﮐﻪ ﻣﮑﺎن از ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﺻﺎﻟﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺪن او، ﮐﻪ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﻧﻮﻋﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ، ﺟﻬﺎت را در ﻣﮑﺎن ﻣﻮﺟﻪ ﻣﯽﺳﺎزد، ﻣﮑﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﯿﺮون از اﯾﻦ ﺟﻬﺎت و اﻋﺘﺒﺎر ﺟﻬﺎت ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﺮﭼﻪ ﻫﺴﺖ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺎت اﺳﺖ. ﻣﮑﺎن در ﻣﺤﺪوده اﯾﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ ﺑﺮ آﻧﮑﻪ ﺟﻬﺎت ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ اﺻﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ اﻋﺘﺒﺎر ﺟﻬﺎت ﻣﺘﻌﺪد ﻧﯿﺴﺖ.

ﻓﯿﻠﺴﻮﻓﺎن در اﯾﻦ راه، ﻫﻢ ﭼﻮن دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻧﻮﻋﺎن ﺑﺸﺮی ﺧﻮد، ﻫﯿﭻ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿﺎﻣﺪﻧﺪ ﮐﻪ آن اﺻﻞ ﮐﻪ ﺟﻬﺎت را در ﺟﻬﺎن ﭘﺬﯾﺮا ﻣﯽﺷﻮد، ﭼﯿﺴﺖ و آن ﭼﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد ﭘﺬﯾﺮﻧﺪه ﺟﻬﺎت و ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻪ آن اﺳﺖ و ﺑﻪ راﺳﺘﯽ آن ﭼﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺎت را ﺗﺤﻘﻖ ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻋﯿﻨﯽ و ﯾﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ و ﺧﯿﺎﻟﯽ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ.

صفحات کتاب :

312

کنگره :

1403 BP105

دیویی :

114

کتابشناسی ملی :

9393962

شابک :

978-964-0366-71-4

سال نشر :

1402