درباره تفسیر دین و آموزههای آن، رهیافتهای مختلفی از صدر اسلام مطرح شده است؛ یک رهیافت بیشتر به نقل و از جمله روایات اهتمام دارد، سرآغاز این جریان در اهل حدیث و ظاهرگرایان از اهل سنت در سدههای نخست هجری است. مصداق بارز این رهیافت در تشیع معاصر، مکتب اخباریگری در حوزه فقه و مکتب تفکیک در حوزه عقاید است؛ برخی از دیدگاههای تفکیکیان در مسائل کلامی نه تنها با عقل بلکه با خود آیات و روایات نیز همخوان نیستند.
فلسفه جاودانگی،پویایی و خاتمیت آئین مقدس اسلام به جامعیت،فطری بودن و عقلانیت آن برمیگردد که در هر عصری با استفاده از منابع مختلف خود(نقل،عقل)میتواند نیازهای معرفتی دین به یک منبع،مثل روایات و نادیده انگاری منابع دیگر مثل قرآن و عقل و به تبع آن،کلام عقلی و فلسفی،فلسفه و عرفان، آسیب جدی به بالندگی اسلام توجه میکند.