کتاب سه حکیم مسلمان، اثر سیدحسین نصر با ترجمه احمد آرام؛ مبتنی بر سه سخنرانی است که در زمستان سال ۱۳۴۰ (۱۹۶۲) در مرکز تحقیقات ادیان جهانی دانشگاه هاروارد ایراد شد و درصدد است تحت لوای افکار و عقاید سه تن از برجستهترین حکمای اسلام، یعنی ابنسینا، سهروردی و ابنعربی، «مکتبهای بزرگ مشائی، اشراقی و عرفان نظری» نیز تا حدی روشن شود و پیکر علوم عقلی و معارف اسلامی به طور کلی تا آنجا که در این مختصر گنجد آشکار شود.
فصل اول: ابنسینا و فیلسوف-دانشمندان (فلاسفه)
حکمای پیش از ابنسینا
در محافل معتبر اسلامی، عموماً نخستین کسی را که به عنوان فیلسوف در جهان اسلامی یا ایران اسلامی شناخته شده است، مردی ایرانی می دانند به نام ایرانشهری که کوشید فلسفه را به مشرق زمین منتقل کند؛ یعنی به همان جا که بسیاری از فیلسوفانِ پس از وی، از فارابی تا سهروردی، زادگاه اصلی فلسفه میدانستهاند. ولی از این شخص جز نام چیزی بر جای نمانده است و از قطعات آثار وی چیز معتبری به دست نیست تا از آنرو بتوانیم ادعا کنیم که وی مؤسس فلسفۀ اسلامی بوده است. حقیقت این است که فلسفۀ مشائی را، که فقط یکی از چند مکتب موجود در شرق است که در مغربزمین خوب شناخته شده و غالبا آن را با فلسفۀ اسلامی یکی شمردهاند، ابویوسف یعقوب کَندی تأسیس کرد که عموماً وی را به لقب «فیلسوفالعَرب» میشناسند.. .