کتاب ولاءها و ولایتها، مقالهای است به قلم متفکر شهید آیتاللّه مرتضی مطهری که در سال 1347 هجری شمسی در کتاب محمد صلیاللهعلیهوآله خاتم پیامبران با هدف درک هرچه بهتر حقایق اسلامی و چنگ زدن به ریسمان محکم ولایت به رشته تحریر در آمده است.
موضوع «ولایت» و «ولیّ» از مهمترین موضوعات در مکتب جهانشمول اسلام است. استاد شهید مطهری در این کتاب، این موضوع را از ابعاد و جوانب گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرار داده اند.
ایشان پس از ارائه تعریفی جامع از واژه «ولایت» و «ولیّ» و نیز موارد استعمال لفظ «مولی»، به تقسیم ولاء به ولاء منفی و ولاء اثباتی (عام و خاص) می پردازند. بخش اعظم کتاب به بیان مشروح انواع ولاء اثباتی خاص اختصاص داده شده است.
در این بخش، مباحث جالبی مانند عصمت پیامبر و امام، شئون گوناگون پیامبر اکرم(ص)، ولایت تکوینی، معجزه و... مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.