تاریخ ایران باستان، یکی از کامل ترین و طولانی ترین کتاب ها در زمینه ی ایران پیش از اسلام است که در آن بیانِ تاریخ از 2225 سال پیش از میلاد و از دورۀ سومری ها و اکدی ها آغاز گشته و تا پایان روزگار اشکانیان، پایان می یابد ـ متأسفانه عمر نویسنده کفاف نداده تا با بیان دوره ی ساسانیان کتاب را تکمیل نماید.
نویسنده ی این کتاب، میرزا حسنخان پیرنیا(مشیرالدوله)، از مردان خوش نام مشروطه بود که همزمان با پادشاهی رضا شاه پهلوی مانند بسیاری دیگر از رجال شایسته ی ملی، از سیاست کناره گرفت و خانه نشین شد. این گوشه نشینی و ثبات پدیدآمده در کشور، موجب شد که او تاریخ ایران باستان را بنویسد.
عبدالحسین زرین کوب درباره ی شیوه ی تاریخ نگاری پیرنیا می گوید:
"این اثر، تنها تاریخی نیست، بلکه دائره المعارفی درباره ی تاریخ، تمدن و فرهنگ گذشته ی سرزمینهای مهم دنیا به ویژه یونان، روم، سوریه، مصر، عربستان، میان دو رود، هند و... به شمار میرود؛ چنان که خواندن آن، نه تنها موجب آشنایی خواننده با تاریخ و سرگذشت سلسلههای ایرانی (مادها، هخامنشیان و اشکانیان) و سلسلههای یونانی سلوکی میشود، که اطلاعات نیکو و اصیلی درباره تاریخ خاورمیانه ی امروز و یونان باستان به وی عرضه خواهد کرد."
تاریخ ایران باستان از زمان تألیف تاکنون چندین بار به چاپ رسیده و همواره مورد استقبال پژوهشگران حوزه ی تاریخ و علاقه مندان به ایران باستان قرار گرفته است، برای آنها که علاقمند هستند تاریخ ایران را عاری از غلو و زیاده گویی بخوانند. وسواس حسن پیرنیا (مشیرالدوله) در هرچه مستندتر کردن کتاب، ستودنی ست، و همین امر سبب شده تا بسیاری از اظهارنظرهای درج شده در کتاب، بدون بزرگنمایی و قابل اطمینان باشد.
کنگره :
DSR140/پ9الف91 1395