جریان شناسی تفسیر نگاری، به نقطه آغاز، اوج، فرود و گاه ایستایی یک رویکرد تفسیری می پردازد و با روش شناسی و درون شناسی هر یک از تفاسیر، امتیازات و کاستی های آن ها را روشن می سازد و جایگاهشان را در زنجیره این جریان مشخص می کند.
هدف این اثر، شناساندن جریان های تفسیر نگاری در حوزه فرهنگ اسلامی با نگاهی تحلیلی و انتقادی است. با این شیوه که چگونگی شکل گیری و گسترش جریان های گوناگون تفسیری را تبیین کرده و تأثیر گذاری مفسران پیشین را بر آرا و شیوه های تفسیری مفسران سده های پسین، آشکار می سازد.
این نوشتار به جریان شناسی تفاسیر فقهی اختصاص دارد.
تفسیر فقهی، تفسیری موضوعی است که به استنباط احکام شریعت در پرتو قرآن می پردازد و در مواردی با توجه به میراث فقهی برگرفته از سنت و دیگر منابع، آیات حکمی قرآن را شرح می دهد.
در این کتاب برخی از مهم ترین تفاسیر موجود گزینش و به صورت تفصیلی معرفی شده اند که عبارتند از:
1. تفسیر الخمس مائۀ آیة من القرآن، مقاتل بن سلیمان خراسانی (م 150 هـ . ق)، زیدی.
2. احکام القرآن للشافعی (م 204 هـ . ق)، احمد بن حسین بیهقی (م 458 هـ . ق)، شافعی
3. احکام القرآن ، احمد بن علی جصاص الرازی (م 370 هـ . ق) حنفی
4. احکام القرآن، علی بن محمد کیا هرّاسی (م 525 هـ . ق)، شافعی
5. احکام القرآن، محمد بن عبدالله ابن عربی (م 543 هـ . ق)، مالکی
6. فقه القرآن، ابو الحسن سعید بن هبة الله راوندی (م 573 هـ . ق)، شیعه
7. الجامع لاحکام القرآن، محمد بن احمد انصاری قرطبی (م 671 هـ .ق)، مالکی
8. کنز العرفان، مقداد بن محمد سیوری حلی (م 826 هـ . ق.) شیعه
9. الثمرات الیانعة والاحکام الواضحة القاطعة، یوسف بن احمد زیدی (م 832 هـ . ق) زیدی
10. معارج السؤول و مدارج المأمول، حسن بن محمد نجفی استرآبادی (تألیف 891) شیعه
11. زبدة البیان فی شرح آیات الاحکام، احمد بن محمد اردبیلی (م 993 هـ . ق)، شیعه
12. شرح آیات الاحکام، میرزا محمد بن علی استر آبادی (م 1028 هـ . ق)، شیعه
13. مسالک الافهام الی آیات الاحکام، شیخ جواد کاظمی (م 1065 هـ . ق.)، شیعه
14. التفسیرات الاحمدیه، شیخ احمد ملاجیون (م1130 هـ . ق)، حنفی
15. قلائد الدرر، احمد بن اسماعیل جزائری (م1150 هـ . ق) شیعه
16. روائع البیان، محمد علی صابونی (معاصر)، سنی»
در بخشی از این کتاب در مورد فقه القرآن مرحوم راوندی آمده است: «راوندی در مقدمه فقه القرآن چرایی تآلیف آن را اینگونه بیان می کند: (آنچه مرا به تألیف این کتاب وا داشت، این بود که کسی از عالمان مسلمان گذشته و حال را نیافتم کتابی بر اساس فقه برآمده از کتاب خدا سامان داده باشد و هیچ عالمی اثری فراگیر و ویژه آیات فقهی قرآن کریم ننگاشته است؛ اثری که همه آیات صریح فقهی قرآن، چه لفظی یا معنایی و چه ظاهری یا فحوایی را در بر داشته باشد و در همان حال موضوع دیگری جز فقه قرآنی در آن نیامده باشد، هر چند در گذر روزگار آثاری بی شمار درباره فقه و تفسیر نگاشته اند.)
بنابر این راوندی نگارش آثاری انبوه و بی شمار را در گستره های تفسیر و فقه انکار نمی کند بلکه با نگارش فقه القرآن آهنگ جبران یک کاستی را داشته است و آن نبود کتابی که در بر دارنده آیات حکمی و آموزه های فقهی قرآن بوده است. از این رو فقه القرآن راوندی نخستین نگاشته فقه پژوهی قرآنی در شیعه یا اسلام است یا اگر هم کسی اثری را در این باره پرداخته، فراگیر نبوده است و راوندی هم بدین لحاظ آن را فقه القرآن ندانسته است.

صفحات کتاب :

504

کنگره :

‫‭‭BP92‫‭‫‭‭/ج4 1390

دیویی :

‫‭297/19‬

کتابشناسی ملی :

2371700

شابک :

978-964-7673-83-9‬

سال نشر :

1391