کتاب کاوشی نو در جمع قرآن

معرفی کتاب کاوشی نو در جمع قرآن

کتاب کاوشی نو در جمع قرآن، اثر علی‌اصغر ناصحیان؛ درباره‌ی جمع‌آوری قرآن‌کریم است. موضوعی که برخی به اشتباه بر این باورند که قرآن پس از پیامبر (ص) به سلیقه‌ی برخی صحابه جمع‌آوری شده است.

نگارنده در بخش اول با غوص در تاریخ و روایات اهل بیت دلایلی را از گزارش‌های صحابه و تابعان، احادیث نبوی و شواهد عقلی مبنی بر جمع‌آوری قرآن در زمان پیامبر(ص) ارائه نموده است. همچنین مطالب دیگری را چون بررسی و نقد دیدگاه جمع‌آوری قرآن پس از پیامبر (ص) و تعابیر واژه‌های جمع‌آوری قرآن، صحیفه و مصحف بیان کرده است و در بخش دوم با نگاهی به مصحف امیرالمؤمنین به طرح مباحثی چون مصحف علی (ع) در احادیث، چگونگی ترتیب آیات و سوره‌ها در مصحف علی (ع)، اهمیت مصحف، مدت جمع‌آوری مصحف علی (ع) و سرانجام آن پرداخته است.

گزیده کتاب کاوشی نو در جمع قرآن

بررسی و نقد دیدگاه جمع قرآن پس از پیامبر(ص)

کسانی که معتقدند قرآن کریم در عهد پیامبر (ص) گردآوری نشده بود و سوره‌های آن ترتیب کنونی را نداشت به دلایلی تمسک جسته‌اند که اینک دلایل مزبور را ذکر نموده مورد نقد و بررسی قرار می‌دهیم:
دلیل اول
در زمان حیات پیامبر (ص) هر لحظه احتمال نزول سوره یا آیاتی می‌رفت. بنابراین تا پیش از اتمام نزول قرآن که به پایان یافتن حیات پیامبر (ص) وابسته بود، ترتیب بین سوره‌ها امکان نداشت. 
بررسی و نقد: به نظر می‌رسد این دلیل نمی‌تواند دلیل قانع کننده‌ای برای به تعویق افتادن جمع قرآن باشد؛ زیرا اولاً: تنظیم تدریجی مصحف ممتنع یا بسیار دشوار نبود که پیامبر (ص) با اهتمام شدیدی که به صیانت قرآن داشت از آن صرف نظر کند، بلکه این امر با توجه به وجود نویسندگان متعددی که در خدمت پیامبر (ص) بودند می‌توانست به آسانی انجام گیرد؛ به این صورت که ابتدا تمامی سوره‌هایی که در گذشته نازل شده بود هر کدام در صفحه یا صفحاتی مستقل نگاشته و طبق دستور پیامبر (ص) مرتب می‌شد و پس از آن، هر سوره‌ای که نازل می‌گردید، پس از نگارش در صحیفه جداگانه‌ای در محل ویژه خود قرار می‌گرفت. الحاق آیاتی که می‌بایست در بین آیاتِ یکی از سوره‌های سابق قرار داده شود نیز چندان دشوار نبود؛ زیرا این کار حداکثر نیازمند بازنویسی صفحه مربوط، همراه با آیه جدید بود. بنابراین با به کارگیری روش یادشده با پایان یافتن رسالت و نزول قرآن، مصحف کامل و دقیقی که مرجع مطمئنی برای امت باشد فراهم می‌شد. ثانیاً: بر فرض پذیرفتن این مطلب که پیش از پایانِ نزول قرآن، جمع و تألیفِ آن به صورتِ مصحف میسَّر نبود، این امر مستلزمِ به تعویق افتادنِ جمع قرآن به زمانِ پس از رحلت پیامبر (ص) نمی‌شد؛ زیرا اگر این کار بسیار مهم تا آخرین روزهای حیات پیامبر (ص) ، انجام نگرفته بود، رسول خدا (ص) در آخرین روزهای حیاتش آن را سامان می‌داد؛ چه شواهد تاریخی حاکی از آن است که ایشان از پایان عمر خود و پایان نزول قرآن آگاه شده بود  و در فرجامین روزهای زندگی‌اش خود به امور مهم و سرنوشت‌ساز مانند اعلان ولایت علی (ع) در غدیر و بیعت گرفتن از مردم بر ولایت ایشان، اهتمام فراوان ورزید.. .