کتاب خلاصهای از مجموعه قوانین و مقررات اصلاحات ارضی نوشته منصور حاجی محمدرضایی میباشد و انتشارات مداد جادو آن را به چاپ رسانده است. این کتاب همانطور که از نام آن مشخص است به خلاصهای از مجموعه قوانین و مقررات اصلاحات ارضی پرداخته است.
اصلاحات ارضی در ایران از تاریخی طولانی برخوردار است؛ به طوری که به ابتدای قرن اخیر می رسد. بین سال های 41-1320 برخوردهای زیادی بین گروه های مختلف بر سر حکومت و چگونگی اداره سیاسی- اقتصادی آن به وقوع پیوست. در این دوران بود که پیشنهادهای زیادی برای تقسیم زمین های زراعی ایران از طرف گروه های مختلف داده شد. در 24 آبان 1340، شاه خطاب به نخستوزیر فرمانی صادر کرد که در آن مواد برنامه جدید اصلاحات تشریح شده بود و دولت «امینی» را مسئول اجرای آن معرفی کرد. این همان برنامه اصلاحات موردنظر دولت کِنِدی بود که چند ماه بعد به نام انقلاب سفید خوانده شد. لایحه اصلاحات ارضی در 19 دی 1341 به تصویب رسید.
این لایحه اگرچه صرفاً اصلاحیهای بر قانون سال 39 بود، اما عملاً یک قانون جدید از کار درآمد. تصویب نامه مزبور، نخستین گام در جهت تحقق برنامه اصلاحات ارضی بود که به موجب آن، حدود مالکیت ارضی را به یک ده ششدانگ، یا ششدانگ از چند ده محدود کرد و به مالک اجازه داد تا مازاد املاک خود را به قیمت معین به دولت بفروشد. باغ های میوه، کشترازهای چای، بیشهزارها، مزارع مکانیزه و زمین های وقفی از شمول این قانون مستثنی شدند. با تصویب قانون مزبور، شورایی به نام شورای اصلاحات ارضی تشکیل یافت و براساس تصمیم این شورا، سازمانی به نام سازمان اصلاحات ارضی تأسیس شد.
پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ و روی کار آمدن حکومت جدید، روند اصلاحات ارضی بهطور کلی دستخوش تغییر شد. شورای نگهبان جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۱ تیر ۱۳۶۳، اجرای قوانین اصلاحات ارضی را مخالف با شریعت اسلام تشخیص داد و روند اصلاحات ارضی بهطور کلی متوقف شد. هفت سال بعد، مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۲ خرداد ۱۳۷۰، ادامه روند اصلاحات ارضی را قانونی اعلام کرد و در نهایت در ۳ بهمن ۱۳۸۱، شورای اصلاحات ارضی، مرکز تعیین تکلیف باغهای مشمول مواد ۲۷ و ۲۸ آییننامه اصلاحات ارضی را نیز مشمول مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجاز دانسته و روند تعیین تکلیف امور باقیمانده اصلاحات ارضی از سر گرفته شد.در حال حاضر سازمان امور اراضی، تنها متولی تعیین تکلیف امور باقیمانده اصلاحات ارضی در کشور است و کارشناسان اصلاحات ارضی مستقر در دفتر ساماندهی و توسعه اراضی این سازمان، آخرین متولیان اصلاحات ارضی در ایران هستند.
تعریف اصلاحات ارضی
اراضی جمع ارض و در لغت به معنای زمین، مورد استفاده قرار میگیرد (اعم از اینکه مالک داشته باشد یا مالکیت خاصی برای آن متصور نباشد). در معنای نزدیکی دارد. با این تفاوت «عرصه» این ارتباط، اصطلاح اراضی با واژه که عرصه به زمینی اطلاق میگردد که دارای مالک معین باشد و به همین جهت واژه اراضی، مفهوم عامتری از عرصه پیدا میکند.