کتاب ادبیات گفتمان اسلامی در مکتب نهجالبلاغه نوشته علیمهدی زیتون و ترجمه رقیه رستمپور ملکی از انتشارات امیرکبیر است.
ادبیات گفتمان اسلامی در مکتب نهجالبلاغه ترجمه کتاب ارزشمند دکتر علیمهدی زیتون استاد دانشگاه لبنان با عنوان «ادبیة الخطابة الاسلامیة مدرسة نهجالبلاغه نموذجا» میباشد. در این اثر گفتمان اهلبیت (ع) و توابین در کنار گفتمان علی (ع) در نهجالبلاغه مورد مطالعه قرار گرفته است چرا که نویسنده بر این باور است که مکتب امام علی (ع) تأثیر بسزایی در رویکرد و اسلوب خطابهها و گفتمان علی بن الحسین (ع) و حضرت زینب (س) و بزرگان توابین بعد از حادثه کربلا داشته است. از آنجا که نویسنده با بررسی و تحلیل نمونههای متعدد و مقایسه گفتمان نهجالبلاغه با گفتمانهای متأثر از آن درصدد معرفی مکتب ادبی علوی و اثر آن بر رهروان این مکتب میباشد؛ لذا عنوان ادبیات گفتمان در مکتب نهجالبلاغه برای آن در نظر گرفته شد.
کتاب ابتدا به بررسی نظری موضوع میپردازد و در صفحات بعدی در فرایندی عملی گفتمان در نهجالبلاغه را مورد بحث و بررسی قرار میدهد و در نهایت به گفتمان اهلبیت علیهمالسلام و توابین پس از واقعه عاشورا اختصاص دارد.
به کار رفتن این کلمات منحصربهفرد و ویژه در خطبه جهادیه دایرةالمعارف غنی او را به تصویر میکشد. او با به کارگیری واژگان متنوع در اثنای کلام خویش به تکمیل اثر غنی خود میپردازد.
تکرار کلمات در یک متن بیهدف و ناخودآگاهانه نیست، بلکه یک مؤلف و یا خطیب، کلمات را متعمدانه به کار برده و تکرار میکند؛ زیرا تکرار یک کلمه در بافت کلی متن و شکلگیری معانی سایر کلمات مرتبط با متن نقش دارد.
تکتک کلمات در متن نقش مهمی ایفا میکنند و مهمل و بیاستفاده نیستند و در چهارچوب اصلی متن اثر میگذارند و معانی سایر کلمات را تحتالشعاع قرار میدهند. رابطه میان کلمات رابطه اثر و مؤثری است. از این روی میتوان کلمات را به دو بخش اثرگذار و اثرپذیر تقسیم کرد. با وجود اینکه علم نحو «قواعد زبانی» تا حد زیادی بر حجم کلمات موجود در یک متن اثر میگذارند، اما نباید تأثیر کلمات بر نحو را نیز نادیده گرفت. همانطور که انتظار میرود دین مسئله اساسی در سخنان علی (ع) است و کلمات موجود در نهجالبلاغه خواه درباره عِقاب و درباره بار منفی باشند و خواه درباره ثواب و دارای بار مثبت از سرشتی قدسی بهره میبرند.