کتاب تاریخ روابط خارجی ایران به بررسی تاریخ روابط خارجی کشورمان از آغاز سلطنت صفوی تا سلطنت رضاشاه پهلوی میپردازد. این کتاب مروری بر مناسبات ایران با همسایگان و با اروپاییان طی قرون جدید و معاصر دارد و با جنگ جهانی دوم که دیگر زمان دیپلماسی کلاسیک به طور کامل و قطعی به سر آمده بود، خاتمه مییابد.
سراسر این دوران مملو از تجارب تلخی است که بر ما گذشته است و درعینحال، آگاهیهای سودمندی در ضرورت شناخت جهان و قدرتهای جهانی، لزوم هوشیاری و تلاش در ایجاد سیاست خارجی قدرتمند در عصر فضا، اتم، ارتباطات، انقلابات و.... متذکر میگردد.
فصل اول این کتاب شامل توضیحاتی در مورد دوران جنگهای ایران و عثمانی از قیام شاهاسماعیل صفوی تا معاهده صلح استانبول از سالهای 1500 تا 1590 است. در فصل دوم نویسنده به دوران شکوه و عظمت ایران از استرداد سرزمینهای ازدسترفته تا عهدنامه صلح قصر شیرین پرداخته است. فصل بعدی به دوران آرامش اختصاص یافته و تا سقوط اصفهان ادامه دارد. در فصل چهارم اشاره به سقوط صفویه و استقرار قاجاریه دارد و دوران پرآشوب آن زمان را به تصویر کشیده است. فصل پنجم کتاب شامل دوران جنگهای ایران و روسیه از فتح تفلیس تا معاهدهی ترکمانچای است. فصلهای بعدی نیز به ترتیب دوران اختلافات ایران و انگلیس، از شورش هرات تا معاهدهی صلح پاریس، دوران رقابتهای استعماری از انتزاع ترکستان و بلوچستان تا قرارداد تقسیم ایران به مناطق نفوذ، دوران اشغال نظامی ایران از کودتای محمدعلیشاه تا کودتای سوم اسفند را به تصویر کشیده است. در فصل نهم که آخرین فصل این کتاب است، تاریخ دوران پهلوی از زمامداری سردارسپه تا پایان جنگ دوم جهانی در سال 1947 آورده شده است.
وقتی انگلیسیها از اجرای قرارداد ۱۹۱۹ مأیوس شدند و نقشههایشان در تأسیس جمهوریهای ضدکمونیست در قفقاز نقش بر آب گردید، ترتیب کودتای سوم اسفند و روی کار آمدن رضاخان را دادند تا با تشکیل یک رژیم قوی و خودکامه، طرح آنان را در ایجاد «کمربند بهداشتی» پیرامون روسیه شوروی تکمیل نماید.
بدینسان رژیم دیکتاتوری با همه مظاهر آن در ایران مستقر گردید که در حدود یک دهه سیاست خود را با سیاست کلی لندن در منطقه تطبیق داد، اما نزدیک شدن رضاشاه با هیتلر موجب شد که انگلیسیها نظرشان را نسبت به وی تغییر دهند و وقتی هیتلر به شوروی حمله کرد، آنان دست دوستی به سوی شورویها دراز کرده و در شهریور 1320، مشترکاً به ایران تجاوز نمایند و به رژیم بیست ساله خاتمه دهند. با این تجاوز یکبار دیگر کشور ما عرصه نیروهای بیگانه قرار گرفت و دچار مصائب فراوان گردید.