کتاب معاد؛ طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن که حاصل پیاده سازی سخنرانی های آیت العظمی خامنه ای در ماه مبارک رمضان سال 1353 هجری شمسی بود، جایگاه ویژه ای در شناخت نگاه ایشان به اسلام و خوانش اجتهادی، نظام مند، و مکتبی از بنیادی ترین موضوعات آن پیدا کرد. و رفته رفته جلسات تدریس و مباحثه آن در میان نخبگان انقلابی حوزوی و دانشگاهی و حتی محافل عمومی و مذهبی شکل گرفت.
ایمان، توحید، نبوت و ولایت چهار موضوعی بودند که در این سلسله سخنرانی ها با رویکردی بدیع و منسجم مورد بحث قرار گرفته بود.و علاوه بر تبیین کلی مبانی اندیشه اسلامی، بن مایه های فکری مکتب امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی را نیز به خوبی نشان می داد.
اما در پایان کتاب، حلاوتی که خواننده از مطالعه ی کتاب معاد؛ طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن در جان خود احساس می کرد، با یک حسرت عمیق همراه می شد؛ حسرتی ناشی از جای خالی مبحث معاد در انتهای این کتاب که با وجود آن که رهبر معظم انقلاب در یکی از همین جلسات وعده ی بحث پیرامون این موضوع را نیز می دهند. اما فرصت تحقق بخشیدن به این وعده را نمی یابند. و این حسرت و احساس بود که انگیزه تدوین اثر حاضر شد.
در دین مقدس اسلام، وحدت، یک اصل اساسی است از ذات مقدس باری تعالی -که اصل و مظهر وحدت و یکتایی است- بگیرید، تا آثار این وحدت که توجه همۀ عالم وجود، به سمت آن مرکز عظیم و عالی است -«کُلٌّ إِلَیْنا راجِعُونَ»- و همه به سمت ذات مقدس پروردگار حرکت می کنند: «إِلَی اللَّهِ الْمَصیرُ». حرکت آفرینش به سمت وجود مقدس باری تعالی عزّ شأنه است. در بینش اسلامی، حرکت و صیرورت انسان و بقیۀ موجودات آفرینش، به سمت پروردگار است؛ یعنی با وجود اینکه اجناس و انواع، مختلف است؛ انگیزه ها، به ظاهر مختلف است؛ جاهای جغرافیایی، گوناگون و مختلف است و عناصر تشکیل دهندۀ موجودات، با یکدیگر تفاوت دارد، اما علی رغم این تنوع ظاهری، همۀ آفرینش، مثل کاروانی است که به طرف یک مقصد حرکت می کند و آن مقصد، خداست.
سعادت هر انسانی این است که این مقصد را بشناسد و رفتار اختیاری خود را با آن تطبیق کند. بدبختی و روسیاهی هر انسان در این است که این مقصد را نشناسد و رفتار فردی و احساسات و عملکرد او، در جهت این حرکت عمومی و یکسان و جهان شمول قرار نگیرد، که ضربه اش را هم خواهد خورد. اساس جهان بینی و تفکر و تصور اسلامی از عالم وجود، چنین وحدتی است.