در کتاب شخصیت، با استناد به آموزههای اسلامی به بحث در مورد عوامل تحریک و تکوین شخصیت اجتماعی و فردی انسانها پرداخته شده و شیوههای جدید تربیتی در این زمینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نگارنده به تبیین نقش اخلاق در تربیت و تغییر زندگی افراد اشاره کرده و انواع رفتارهای خانوادگی، اجتماعی و ضد اجتماعی که زمینهساز شکلگیری شخصیت از دوران کودکی و پس از آن میشود را بررسی نموده و نقش محبت و جنبههای عاطفی در خانواده را در زمینه تکوین و رشد شخصیت افراد بررسی کرده است. وی همچنین به نقش محیط زندگی، وراثت، نماز، اراده، خودشناسی و تهذیب نفس در رشد شخصیت انسان اشاره کرده و تأثیر بیبدیل تقوا بر ثبات شخصیت و رسیدن انسان به کمال را بررسی کرده است.
رفتار، برگرفته از شخصیت و هویت افراد است، والدینی که شخصیت آزادمنشی دارند با دادن آزادی هایی مجموعه فعالیت های فرزند خود را هدایت می کنند، هرچند برای او در داخل آن آزادی محدویت های منطقی هم قائل هستند، اما این والدین به نیازهای کودکان توجه می کنند و کنترل آن ها انعطاف ناپذیر و اجباری و مزاحم و بیهوده محدود کننده نیست. آن ها علت تحمیل قوانین را توضیح می دهند با فرزند خود بحث می کنند و به تمایلات و نیازهای او پاسخ می دهند و معمولاً کودکانی خودمختار، مسلط به خود، کنجکاو و راضی به بار می آورد در مقابل والدین بی تفاوت در مورد کودک، دارای فرزندانی غمگین و گریزان از فعالیت های اجتماعی خواهند داشت. در این مورد مثال های فراوانی وجود دارد که با مشاهده عمیق در رفتار والدین نسبت به کودک می توان آن ها را نتیجه گیری کرد.